Lũng Cao là một xã miền núi, vùng sâu, vùng xa, khó khăn nhất của huyện Bá Thước với tỷ lệ hộ nghèo còn cao. Với vị trí cách xa trung tâm huyện, giao thông đi lại cách trở, đất đai khó canh tác, xã Lũng Cao được đánh giá là địa phương không có nhiều tiềm năng để phát triển kinh tế, xã hội. 

Lũng Cao nằm ở phía tây bắc huyện Bá Thước, cách trung tâm huyện 21km. Xã thuộc vùng lõi của Khu Bảo tồn thiên nhiên Pù Luông và tiếp giáp với khu Bảo tồn thiên nhiên Ngọc Sơn – Ngỗ Luông của Hòa Bình. Phía đông Lũng Cao liền kề xã Ngổ Luông, huyện Tân Lạc, tỉnh Hòa Bình; phía nam liền kề các xã Cổ Lũng và Lũng Niêm, huyện Bá Thước, tỉnh Thanh Hóa; phía tây liền kề xã Thành Sơn, huyện Bá Thước, tỉnh Thanh Hóa; phía bắc liền kề xã Phú Lệ, huyện Quan Hóa, tỉnh Thanh Hóa và các xã Pù Bin, huyện Mai Châu, Bắc Sơn và Nam Sơn, huyện Tân Lạc, tỉnh Hòa Bình.

Xã nằm ở độ cao 500 - 1.000m so với mực nước biển, có địa hình chủ yếu là núi cao. Lũng cao có khí hậu ôn hòa quanh năm, nhiệt độ trung bình trong năm từ 18-22 độ C.

Với điều kiện tự nhiên như vậy, để phát triển kinh tế xã hội địa phương là bài toán khó cho các cấp chính quyền và nhân dân nơi đây, tuy nhiên trong những năm gần đây với sự quyết tâm đưa quê hương thoát nghèo của cả hệ thống chính trị, sự đồng lòng ủng hộ của toàn dân, Lũng Cao đang ngày càng khởi sắc, đời sống nhân dân ngày càng được nâng cao.

Theo đó, không khuất phục trước khó khăn thử thách xã Lũng Cao đã chỉ đạo các thôn tuyên truyền, vận động người dân trong việc chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi theo hướng hàng hóa, gắn với xây dựng nông thôn mới.

Những năm trở lại đây bà con đã tập trung vào việc đẩy mạnh chuyển đổi cơ cấu cây trồng. Biến những diện tích trồng ngô kém hiệu quả chuyển sang trồng cam, quýt, măng đắng... Đây là những sản phẩm nông nghiệp có giá trị kinh tế cao, luôn được các tiểu thương săn đón... 

Bên cạnh đó, thôn Son, Bá, Mười với nhiều tiềm năng phát triển sinh thái cộng đồng đã được UBND xã tập trung đẩy mạnh xúc tiến cho con em tại địa phương đi học, tập huấn nghiệp vụ du lịch, đồng thời, tuyên truyền cho bà con nâng cao ý thức về sản phẩm du lịch để khai thác thế mạnh của quê hương.

Để đưa du lịch nơi đây thực sự phát triển, xã Lũng Cao hiện đang thúc đẩy phát triển hạ tầng giao thông, phát huy, bảo tồn các giá trị văn hóa dân tộc. Và, quan trọng nhất là việc quảng bá, thu hút nhiều nhà đầu tư phát triển về du lịch.

Theo ông Hà Văn Tuất, Phó Bí thư thường trực Đảng ủy UBND xã Lũng Cao cho biết, Lũng Cao năm trong vùng lõi của khu bảo tồn thiên nhiên Pù Luông. Đây là địa phương có phong cảnh thiên nhiên hoang sơ, môi trường trong lành, khí hậu quanh năm mát mẻ và văn hóa truyền thống giàu bản sắc dân tộc.

Được biết, Son Bá Mười (hay còn gọi là Cao Sơn) là tên gọi của 3 bản gồm: bản Son, bản Bá và bản Mười, thuộc xã Lũng Cao huyện Bá Thước. Son Bá Mười có 190 hộ với gần 700 nhân khẩu là đồng bào dân tộc Thái. Nằm trên độ cao trên 2.000m so với mặt nước biển, được bao bọc bởi dãy núi Pha Hé, Pha Chiến hùng vĩ, Son Bá Mười có nhiệt độ trung bình hàng năm từ 15-20 độ C. Vì vậy nơi đây được ví như Sa Pa của Xứ Thanh. Đây là điều kiện tốt để Lũng Cao phát triển du lịch, sinh thái, cộng đồng, khám phá, trải nghiệm là cơ hội để Lũng Cao Thoát nghèo.

Ông Lò Minh Chiến, Chủ tịch UBND xã Lũng Cao, cho rằng phát triển du lịch sinh thái, cộng đồng, du lịch, khám phá trải nghiệm là thế mạnh của xã, đặc biệt khu Cao Sơn, tuy nhiên để phát triển được, phát huy tiềm năng vốn có của địa phương cần có sự quan tâm ủng hộ, đầu tư từ cấp trên bởi cở sở hạ tầng còn yếu kém, đặc biệt là hệ thống giao thông còn kém, đường lên Cao Sơn  dốc cao, khúc cua tay áo, mặt đường gần như bị biến dạng, bong tróc với những “ổ voi”, “ổ gà” nguy hiểm. Tuyến đường đầu tư từ lâu, không có hệ thống thoát nước hai bên đường nên hễ mưa lớn là xảy ra hiện tượng xói mòn, làm hỏng kết cấu mặt đường.

Chưa kể, vào mùa mưa lũ, tình trạng sạt lở cũng diễn ra thường xuyên, tình trạng ách tắc giao thông, thậm chí gây chia cắt diễn ra nhiều ngày. Đây không chỉ là tuyến đường huyết mạch từ trung tâm xã Lũng Cao lên các thôn Son, Bá, Mười mà cũng là tuyến đường duy nhất để bà con xuống trung tâm xã.

Tình trạng hư hỏng khiến việc đi lại của bà con gặp không ít khó khăn, nông sản làm ra cũng chỉ mang tính tự cung tự cấp. việc giao thương hàng hóa của nhân dân gặp khó, du khách vất vả, nguy hiển khi lộ trình về với Lũng Cao, về với Cao Sơn khám phá miền sơn cước.

Bên cạnh đó, nhân dân tiếp cận các cách làm du lịch còn chậm, do đó chưa thể tận dụng được hết các tài nguyên thiên nhiên sẵn có.

Do đó, địa phương sẽ cần có thêm các biện pháp để đẩy mạnh hoạt động du lịch sinh thái tại Lũng Cao trong thời gian tới.

Nguyễn Khang