Tại kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, dự thảo Luật Báo chí (sửa đổi) được trình với nhiều điểm mới đáng chú ý. Theo đó, Dự thảo Luật Báo chí (sửa đổi) gồm 4 chương, 51 điều, giảm 2 chương và 10 điều so với Luật Báo chí năm 2016. Với tinh thần đổi mới tư duy xây dựng pháp luật, Luật chỉ quy định những vấn đề thuộc thẩm quyền của Quốc hội, xác định nguyên tắc quản lý, còn các nội dung chi tiết sẽ được hướng dẫn trong nghị định, thông tư.

Với định hướng xây dựng nền báo chí chuyên nghiệp, nhân văn, hiện đại, Dự thảo Luật Báo chí (sửa đổi) được kỳ vọng sẽ tạo hành lang pháp lý vững chắc để thúc đẩy kinh tế báo chí, nâng cao giá trị nghề nghiệp và bảo vệ quyền tác nghiệp hợp pháp của người làm báo…

Góp ý về Dự thảo Luật Báo chí (sửa đổi), nhiều ý kiến đại biểu đồng tình rằng để bảo đảm tính thực chất của quyền "nhà báo được pháp luật bảo hộ trong hoạt động nghề nghiệp", Dự thảo Luật Báo chí (sửa đổi) cần cụ thể hóa nguyên tắc này thành các nghĩa vụ pháp lý rõ ràng, hướng tới việc thiết lập cơ chế bảo vệ an toàn nghề nghiệp cho nhà báo.

 Theo đó, đại biểu Huỳnh Thị Thanh Thúy – Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Tây Ninh cho rằng, mặc dù Dự thảo Luật Báo chí (sửa đổi), điểm a khoản 2 Điều 28 tiếp tục khẳng định rằng “nhà báo được pháp luật bảo hộ trong hoạt động nghề nghiệp”. Tuy nhiên, quy định này vẫn chỉ mang tính nguyên tắc, chưa thiết lập được cơ chế bảo vệ cụ thể và khả thi cho nhà báo trong quá trình tác nghiệp.

Nêu thực tiễn thời gian qua đã có rất nhiều vụ việc nhà báo bị cản trở, hành hung, đe dọa hoặc bị yêu cầu tiết lộ nguồn tin khi thực hiện nhiệm vụ nhưng việc xử lý và bảo vệ thường diễn ra chậm trễ, thiếu tính răn đe và chưa được điều phối thống nhất giữa các cơ quan có thẩm quyền, đại biểu Huỳnh Thị Thanh Thúy cho rằng cần cụ thể hóa nguyên tắc này thành các nghĩa vụ pháp lý rõ ràng, hướng tới việc thiết lập cơ chế bảo vệ an toàn nghề nghiệp cho nhà báo.

Theo đại biểu, khi nhà báo bị đe dọa, cản trở hoặc tấn công trong quá trình tác nghiệp hợp pháp, cơ quan công an và chính quyền địa phương nơi xảy ra vụ việc phải có trách nhiệm áp dụng biện pháp bảo vệ khẩn cấp, xử lý hành vi vi phạm và báo cáo kết quả cho cơ quan quản lý nhà nước về báo chí.

Do đó, việc có những quy định rõ ràng không chỉ giúp bảo vệ cá nhân nhà báo mà còn góp phần bảo vệ quyền tự do báo chí - một quyền hiến định. Một số quốc gia (như Pháp, Đức, Philippines) đã thiết lập “Cơ chế bảo vệ nhà báo” dưới sự phối hợp của cơ quan quản lý báo chí, cảnh sát và tổ chức nghề nghiệp. Việt Nam có thể tham khảo mô hình này để bảo đảm tính thống nhất, chủ động và hiệu quả trong bảo vệ nhà báo.

Góp ý kiến về vấn đề này, một số đại biểu cũng cho rằng, dự thảo luật cần quy định về đầu mối tiếp nhận thông tin, khiếu nại hoặc yêu cầu hỗ trợ của nhà báo khi bị xâm hại quyền tác nghiệp. Cơ chế này nên được phối hợp với cơ quan công an để bảo đảm phản ứng kịp thời, minh bạch và có chế tài xử lý rõ ràng.

Bên cạnh đó, cơ quan báo chí cần được quy định trách nhiệm hỗ trợ và bảo vệ phóng viên trong quá trình tác nghiệp, bao gồm việc cung cấp hỗ trợ pháp lý, đào tạo kỹ năng an toàn nghề nghiệp, và thông báo kịp thời đến cơ quan có thẩm quyền khi phóng viên bị xâm hại.

Quỳnh Trang