Tiếp đó, từ thành phố Zu Rích (Thụy Sĩ) tôi đến Vaduz -Thủ đô của Công quốc Liechtenstein, bằng xe lửa trên hành trình dài 79km.  

Một thoáng thủ đô Vaduz

Hệ thống đường sắt của Liechtenstein dài 10 cây số do Áo quản lý, trong khi toàn bộ hệ thống đường bộ là do Thụy Sĩ đảm nhiệm phần thiết kế và thi công.

Thủ đô Vaduz nằm bên con sông Rhine uốn lượn chạy qua những thung lũng núi, nhỏ và lạnh nhưng đáng yêu. Cả thành phố chỉ có 2 dãy phố lớn đầy chật các cửa hàng lưu niệm. Ở đây cũng có khu phố Chinese và các tour du lịch bằng xe bus đi vòng quanh Vaduz chỉ mất khoảng 17 phút.

 Vaduz là một trong những thủ đô thanh bình nhất lục địa đen. Trái ngược với những gì mà hầu hết các thủ đô châu Âu mà chúng ta quen thuộc với những tòa nhà chọc trời và hiện đại, nơi đây là những tòa nhà, ngôi nhà cổ kính xếp dài theo các con phố với những ngọn núi làm hậu cảnh cho nó.

Từ mọi nơi trong thành phố Vaduz, du khách đều có thể mở rộng tầm mắt trước ba đỉnh núi đẹp như tranh vẽ của dãy Alps, được người dân địa phương đặt tên là “Three Sisters”. Một mặt, dưới chân dãy núi là thủ phủ của Liechtenstein - Vaduz. Đi xuống từ độ dốc đối diện của ngọn núi, có thể đến Áo. Đỉnh cao nhất có độ cao lên tới 2053 mét so với mực nước biển.

Điều đáng ngạc nhiên là phần trên của một trong những đỉnh được trang trí bằng một lâu đài thời trung cổ có từ thế kỷ IX. Và trên dốc của đỉnh kế tiếp, có thể nhìn thấy tàn tích của pháo đài, từng là nơi ở của quốc vương Liechtenstein.

Thắng cảnh ở Thủ đô Vaduz phải kể đến là lâu đài Vaduz nằm trên sườn đồi ở ngay ngoại ô, cách trung tâm thành phố khoảng 20 phút đi bộ về phía Đông Nam.

Đây là nơi ở của hoàng tử đang trị vì, là một thắng cảnh tuyệt đẹp bởi có những đỉnh núi phủ tuyết trắng xinh đẹp làm nền phía sau.

Khách du lịch có thể đi bộ lên đồi để tham quan lâu đài, nhưng không được vào bên trong. Dạo quanh lâu đài, không gian thật yên bình và thơ mộng.Tuy nhiên, nhìn thấy ở bên dưới là thành lũy rộng lớn bao quanh, khiến tôi liên tưởng đến những trận đánh lớn đã từng diễn ra ở nơi đây trong lịch sử.

Qua tìm hiểu tôi biết được rằng, một tòa nhà thời Trung cổ mang tính biểu tượng khác ở Liechtenstein là Lâu đài Gutenberg, nằm trên một ngọn núi cao 70 mét ở phía Nam của đất nước, cách biên giới Thụy Sĩ vài km. Thoạt đầu, lâu đài gây kinh ngạc khi nhìn từ xa - nó dường như rất nhỏ bé trên nền là dãy núi Alps hùng vĩ. Đến gần hơn, mọi người sẽ kinh ngạc bởi quy mô, sức mạnh và sự kỳ công của công trình có từ thế kỷ XI-XII.

Ấn tượng về kinh tế

Hầu hết người dân Liechtenstein sống trên những triền núi Alps cao chót vót quanh năm mây tuyết phủ.

Nhiệt độ tháng 6 ở đây luôn dưới 10 độ C, nhưng chính thời tiết ấy lại rất lý tưởng cho những người đi du lịch và cắm trại từ châu Âu đổ về. Du lịch và sản xuất tem phục vụ khách du lịch cũng là ngành mang lại nhiều lợi nhuận cho công quốc này.

Một trong những điều mà du khách nước ngoài hay làm nhất khi đến Liechtenstein là mua một tấm bưu thiếp. Sau đó, đóng dấu bưu điện Liechtenstein lên và gửi về cho người thân, với mục đích làm cho họ ngạc nhiên và tò mò.

Nền công nghiệp ở đây chủ yếu là gia công chế biến các nguyên liệu nhập ngoại. Liechtenstein sản xuất những phụ tùng lắp ráp, điện tử, gốm sứ, tân dược, máy in, văn phòng phẩm, làm răng giả. Liechtenstein là nước xuất khẩu lớn nhất thế giới về răng giả. Nó cung cấp khoảng 20% sản lượng răng giả cho toàn cầu. Nền công nghiệp này phát triển là nhờ công ty tên Ivoclar Vivadent, nằm ở tỉnh Schaan. Mỗi năm doanh nghiệp sản xuất khoảng 60 triệu hàm răng giả xuất khẩu đi khắp thế giới. 

Trên bản đồ châu Âu hiện rõ Công Quốc Liechtenstein nằm hoàn toàn trong dãy núi Alps, ở Trung Âu, giữa Áo với Thụy Sĩ, có diện tích 160 km2 (chỉ bằng 2 quận của Hà Nội), lớn hơn 3 Vương quốc tí hon khác (Vatican, Monaco và San Marino) là một trong 10 quốc gia nhỏ nhất thế giới. Tuy nhiên, Liechtenstein lại thuộc nhóm nước có tổng sản phẩm quốc nội (GDP) trên đầu người cao nhất thế giới.

Hai năm liền 2020, 2021 vương quốc này đã nắm giữ ngôi vô địch với thu nhập bình quân là 180.227 USD (khoảng 4,2 tỷ VNĐ), cao hơn 7 lần so với GDP trung bình toàn cầu. Trong khi, Mỹ xếp thứ 5, Anh xếp thứ 21, Nhật xếp thứ 24, Hàn Quốc xếp thứ 26, Trung Quốc xếp thứ 58 và Nga xếp thứ 60…

Từ năm 1970 đến năm 2018, GDP trung bình của Liechtenstein là 2,48 tỷ USD, mức cao nhất mọi thời đại là 6,84 tỷ USD vào năm 2018 và mức thấp kỷ lục 0,09 tỷ USD vào năm 1970.

Theo số liệu của các nhà phân tích và mô hình vĩ mô toàn cầu của Trading Economics, GDP của Liechtenstein đạt hơn 6 tỷ USD vào cuối năm 2021 và  dự kiến đạt 6,3 tỷ USD vào năm 2022.

Liechtenstein đã phát triển từ một nước nông nghiệp trở thành một trung tâm tài chính và kinh doanh thành công của thế giới trong thế kỷ 20. Nguyên nhân là nhờ dân trí cao, điều kiện kinh tế hấp dẫn và Liechtenstein mở cửa thị trường với thế giới. Chính điều này giúp Liechtenstein trở thành một điểm đến kinh doanh đa dạng và chuyên môn hóa cao. Thêm vào đó, mối quan hệ tốt, chặt chẽ với những quốc gia láng giềng cũng là một yếu tố tạo nên thành công.

Nước này đã là thành viên của Khu vực kinh tế châu Âu (một tổ chức đóng vai trò là cầu nối giữa Hiệp hội Thương mại Tự do châu Âu và EU) từ tháng 5 năm 1995. Chính phủ đang nỗ lực để hài hoà các chính sách kinh tế với chính sách của một nước châu Âu. Từ năm 2011, Liechtenstein gia nhập khu vực Schengen, cho phép đi du lịch miễn phí tại 26 quốc gia châu Âu.

Liechtenstein lấy công nghiệp sản xuất làm trụ cột chính của nền kinh tế với đóng góp 40% cho GDP, trong đó, ngành chế tạo là nền tảng. Trong đó, phải kể đến ngành công nghiệp chế tạo máy móc, thiết bị xây dựng, thiết bị chính xác, thiết bị cho ngành nha khoa…Liechtenstein, có tới 4.025 doanh nghiệp, trong tổng số 4.567 doanh nghiệp của nước này. Theo đó, Liechtenstein xây dựng các doanh nghiệp vừa và nhỏ (SME) làm lực lượng trụ cột của nền kinh tế. Các SME của Liechtenstein chỉ sử dụng dưới 10 lao động, nhưng hiệu quả lao động rất cao.

Liechtenstein, là một quốc gia nhỏ nhưng Liechtenstein có 15 ngân hàng, trong đó chỉ 5 ngân hàng là hoàn toàn thuộc sở hữu của Liechtenstein, song 3 trong số đó đã chiếm phần lớn thị phần. Khu vực tài chính, dịch vụ, đóng góp khoảng 16% cho GDP. Điều này giúp đảm bảo cho Liechtenstein có được sự tự chủ và nắm được quyền kiểm soát, điều tiết thị trường tài chính, ngân hàng. Với sự ổn định rất cao về chính trị, xã hội, và chỉ số xếp hạng tín dụng luôn ở mức AAA, Liechtenstein có lợi thế lớn để tiếp cận thị trường châu Âu và Thụy Sĩ.

Dù quốc ngữ là tiếng Đức, nhưng Liechtenstein có mối quan hệ truyền thống đặc biệt với Thụy Sĩ, sử dụng luôn đồng Franc của Thụy Sĩ làm đồng tiền quốc gia. Liên minh Quan thuế với Thụy Sĩ giúp Liechtenstein có được ưu đãi đặc biệt trong việc tiếp cận thị trường Thụy Sĩ.

Tuy kinh tế khá giả là thế, nhưng điều đặc biệt khiến Liechtenstein phát triển thịnh vượng chính là giáo dục. Triết lý giáo dục của Liechtenstein đó là “khơi dậy trách nhiệm trong từng trái tim của người học”.

Liechtenstein đặc biệt coi trọng hoạt động Nghiên cứu và Phát triển (R&D), với khoảng 10% GDP được chính phủ đầu tư ngược trở lại hoạt động R&D Bởi vì nước này xác định, phát triển một nền kinh tế tri thức với các ngành công nghiệp chất lượng cao mới có thể cạnh tranh được với các cường quốc kinh tế láng giềng.

Ở Liechtenstein, giáo dục là bắt buộc và miễn phí trong 8 năm học (từ 7 đến 16 tuổi). Học sinh tốt nghiệp có thể vào dự bị đại học hoặc trường hướng nghiệp. Nhiều sinh viên đi du học ở Áo và Thụy Sĩ.

Liechtenstein chỉ có một bệnh viện nhỏ, nhưng chăm sóc sức khỏe cộng đồng khá tốt. Chính phủ cung cấp bảo hiểm để người dân có thể sang Áo và Thụy Sĩ chữa bệnh. Ngoài ra, còn có chương trình bảo hiểm dành cho người già, người tàn tật; chương trình trợ cấp xã hội và thất nghiệp.

Liechtenstein cũng là tên của một trong 4 trường đại học hiện có của Công quốc này. Sinh viên ra trường tất cả đều có việc làm ổn định, vì họ đào tạo theo nhu cầu của xã hội. Bên cạnh đó, Liechtenstein rất chú trọng đến việc thu hút nhân tài.

Tuy nhiên, có tới 55% lực lượng lao động của Liechtenstein đi sang các nước láng giềng làm việc và trở về nhà mỗi ngày, trong đó Đức là điểm đến hàng đầu, tiếp sau đó là Thụy Sĩ. Ngược lại, dù chỉ có 38.000 người dân, nhưng tại Liechtenstein đón tới 10.000 người Thụy Sĩ, 8.000 người Áo và 2.000 người Đức tới làm việc mỗi ngày. Để quản lý được đất nước trước nguy cơ làn sóng nhập cư, mỗi năm Liechtenstein chỉ cho phép cấp cho 68 người nước ngoài quy chế được sống lâu dài tại quốc gia này.

Những điều lạ lẫm

Đây là quốc gia duy nhất trên thế giới được đặt theo tên của dòng họ đã mua được mảnh đất này và tạo nên một công quốc ở đây từ thế kỷ 11. Công quốc này do một gia đình hoàng gia trị vì như trong cổ tích. Họ sống trong một lâu đài trên núi, nhìn về thủ đô Vaduz. Với tài sản 4 tỷ USD, hoàng gia Liechtenstein là hoàng gia giàu thứ 6 trên thế giới.

Cho thuê một căn phòng, một homestay hay toàn bộ khách sạn là chuyện quá bình thường trong ngành du lịch. Nhưng sẵn sàng cho thuê cả đất nước như quốc gia Liechtenstein thì quả là điều kỳ lạ. Cụ thể, từ tháng 4/2011, chính phủ nước này đã đề ra phương án cho thuê… toàn bộ đất nước với giá chỉ 70.000 EUR/đêm (1,63 tỷ đồng). Bên cạnh đó, người thuê còn có thể dẫn theo một đoàn khách 150 người. "Chủ nhân" sẽ được trao chìa khóa biểu tượng của đất nước, sau đó thưởng rượu tại dinh thự của nguyên thủ quốc gia. Vị “chủ nhân “đặc biệt này cũng được chào đón bằng màn bắn pháo hoa và diễu hành bằng xe ngựa qua thủ đô Vaduz.

Với tư cách là người đứng đầu đất nước, du khách có thể thực hiện một số thay đổi để ghi dấu ấn cá nhân như in hình mặt mình lên các biển báo giao thông hay trên tờ tiền của quốc gia này (tất nhiên chỉ mang tính chất tạm thời).

Liechtenstein có nền kinh tế phụ thuộc vào du lịch và ngân hàng. Vị trí lý tưởng trên dãy Alps đem lại lợi thế lớn cho các hoạt động du lịch mùa đông tại đây. Mức thuế thấp và một chế độ tài chính ưu đãi biến Liechtenstein - nơi có đến 75 nghìn công ty nước ngoài (gấp đôi số dân Liechtenstein), hầu hết là ngân hàng, đăng ký hoạt động, trở thành thiên đường thuế đối với người châu Âu.

Qua tìm hiểu tài liệu, tôi biết được rằng, Schaan là thành phố lớn nhất của Liechtenstein với chỉ 6.000 người. Được biết, tại Schaan, có 3 gia đình người Việt đang sinh sống. Họ là những người nhập cư vào đây từ những năm 1980, nay đã trở thành công dân Liechtenstein.

Thủ đô Vaduz, cách Schaan khoảng 11 dặm, với dân số chỉ khoảng 5.400 người.

Có lẽ Liechtenstein là nước duy nhất mà có số lượng các công ty được hợp pháp hóa còn nhiều hơn gấp đôi so với dân số cả nước. Có rất nhiều tầng lớp giàu có của Thụy Sĩ bỏ vốn đầu tư tại Liechtenstein, bởi kinh doanh được ưu đãi giảm thuế của chính phủ nước sở tại.

Những mặt hàng cao cấp có chất lượng tuyệt hảo của Liechtenstein thường được xuất cảng đến các quốc gia khác với giá cao như là các vật dụng tráng men trong gia dụng, xây dựng, y khoa, tơ lụa, đồ dùng điện tử... Ngành du lịch cũng thu được rất nhiều lợi nhuận cho quốc gia này, bởi giá phòng lưu trú tại đây luôn ở mức cao ngất, việc gấp đôi giá tiền ở những nước Bắc Mỹ khác là chuyện bình thường.

Liechtenstein và những con số đặc biệt

* Liechtenstein là một trong 5 quốc gia duy nhất trên thế giới mà chính phủ không có nợ công.

* Liechtenstein chỉ có 1 đường hầm, 1 giám mục, 1 tiệm McDonalds, 1 tiệm Subway (ăn nhanh), 1 nhà tù.

* Hai phần ba địa hình của Liechtenstein là đồi núi, 1/3 còn lại là tương đối bằng phẳng với dòng sông Rhin là biên giới tự nhiên giữa nước này và Thụy Sĩ.

Duy Khanh