Lễ Vu lan diễn ra hàng năm vào rằm tháng 7 âm lịch trùng ngày Xá tội vong nhân (lễ cúng cô hồn) với những nghi thức, tục lễ cúng bái riêng nhằm bày tỏ lòng tôn kính với người đã khuất. Đây là hai lễ hoàn toàn khác nhau.

Nguồn gốc ra đời lễ Vu Lan báo hiếu

Xuất phát từ truyền thuyết về Tôn giả Mục Kiền Liên, đệ tử xuất chúng của Đức Phật đại hiếu đã cứu mẹ của mình ra khỏi kiếp ngục quỷ. Vu Lan là ngày lễ hàng năm để tưởng nhớ về ân đức sinh thành dưỡng dục, hướng tâm về cha mẹ, tổ tiên và muốn làm việc gì đó để đền ơn đáp nghĩa. Bởi vậy, nói đến Vu Lan cũng chính là nói đến mùa báo hiếu.

Tuy có nguồn gốc từ Phật giáo, nhưng lễ hội mang nhiều ý nghĩa sâu sắc này ngày càng lan toả rộng khắp, hàng triệu người con Việt đã hưởng ứng và sống tâm tình của ngày lễ.

Ý nghĩa ngày lễ Vu Lan với đời sống gia đình Việt

Đối với người Việt Nam, lòng hiếu thảo vốn in sâu đậm trong tâm hồn, nên tinh thần Vu Lan báo hiếu rất dễ hòa nhập vào phong tục tập quán của người dân. 

Từ niềm hiếu đạo sâu kín, thiêng liêng của truyền thống đạo đức phương Đông, mùa Vu Lan cùng với hình ảnh bông hoa hồng cài trên ngực áo nhắc nhở con cái hãy sống hiếu thuận hơn, đạo đức hơn nữa để đáp đền tình thương bao la rộng lớn của cha mẹ - những người đã hy sinh cả cuộc đời cho đoàn con.

Gia đình là nền tảng của xã hội. Trong gia đình, chữ hiếu là nền tảng để xây dựng hạnh phúc, đem đến sự an vui, an lạc cho tất cả mọi người. Đặc biệt ngày nay, chữ hiếu lại càng có vai trò và ý nghĩa vô cùng quan trọng trong đời sống của người dân Việt. Bởi thực tế, nhiều biểu hiện tiêu cực đã xuất hiện và len lỏi vào mỗi gia đình, chính vì vậy việc giáo dục đạo hiếu càng cần được xem trọng hơn bao giờ hết. Mùa Vu Lan chính là để mỗi người giáo dục nhau cùng sống tâm tình hiếu thuận ấy.

Vu Lan hiếu hạnh – bài học hãy báo hiếu khi cha mẹ còn trên đời

Đại thi hào Nguyễn Du đã đề cao chữ hiếu và xem đó là trách nhiệm hàng đầu của phận làm con qua câu thơ:

“Duyên hội ngộ đức cù lao

Bên tình bên hiếu bên nào nặng hơn.

Để lời thệ hải minh sơn

Làm con trước phải đền ơn sinh thành”

Lễ Vu Lan có ý nghĩa giáo dục to lớn, đặc biệt là trong thời đại ngày nay khi xã hội đang phải đối mặt với sự xuống cấp nghiêm trọng về đạo đức. Cuộc sống ngày càng hiện đại, con người mải chạy theo những cám dỗ vật chất bên ngoài, lao vào những tham vọng cá nhân, toan tính dẫn đến “stress” và đưa họ vào vòng tội lỗi, xa lánh cha mẹ, phá vỡ mái ấm gia đình vốn thiêng liêng và cao quý.

Chia sẻ suy nghĩ về lễ Vu Lan, chị Tuyết Minh (Tp.HCM) thẳng thắn cho biết: "Tôi nghĩ thay vì bỏ thật nhiều tiền đốt vàng mã gây ảnh hưởng đến môi trường sống, mỗi người con chúng ta nên tự lắng lòng mình, suy ngẫm để hiểu và trân trọng hơn công lao sinh thành của cha mẹ, báo hiếu khi cha mẹ còn sống sẽ có ý nghĩa hơn là đến khi mất cha mất mẹ mới làm lễ cúng bái hay tưởng nhớ về họ".

Đúng như tâm tình chị Tuyết Minh đã chia sẻ, mùa Vu Lan là lúc mỗi người tạm gác lại những bộn bề lo toan, hướng tấm lòng đến bậc sinh thành và tổ tiên đã khuất, dành nhiều thời gian bên cạnh cha mẹ để yêu thương, làm những điều có thể nhỏ bé nhưng thiết thực khiến cha mẹ an vui. Một món quà ý nghĩa trao tay cha mẹ, gói trọn sự thành tâm với mong ước cha mẹ sống lâu sống thọ cùng đoàn con cháu.

Lễ Vu Lan báo hiếu là nét đẹp văn hoá ứng xử của nước ta góp phần duy trì, củng cố đạo lý trong gia đình và cộng đồng. Dù xã hội có văn minh phát triển đến đâu thì việc báo hiếu luôn được đề cao và trở thành truyền thống ngàn đời của dân tộc.

Nguyễn Tuyền