Nằm bên bờ tả ngạn sông Hồng, làng gốm Bát Tràng, xã Bát Tràng thuộc huyện Gia Lâm, có lịch sử hình thành và phát triển gắn với Thăng Long - Hà Nội. Sau khi dời thiên đô từ Hoa Lư ra Đại La và đổi tên thành Thăng Long, được phép vua, thợ thủ công có nghề làm gốm, từ bảy làng Bồ, ba làng Bát dời Yên Mô (tỉnh Ninh Binh ngày nay), đến vùng đất này mở lò, lập làng, sản xuất gạch gốm phục vụ nhà nước, với tên gọi Bạch Thổ Phường, nay là Bát Tràng.

Gốm Bát Tràng phát triển liên tục, chưa bao giờ thiếu vắng trong cung vua, phủ chúa và đời sống dân sinh. Gạch Bát Tràng cũng là thương hiệu nổi tiếng trước gốm, trường tồn trong các công trình kiến trúc tâm linh và thành quách trên cả nước, đã thành ca dao đi cùng năm tháng của người Việt: “Chiếu Nga Sơn, gạch Bát Tràng”.

Lễ hội làng Bát Tràng hàng năm là dịp để những người con quê hương tưởng nhớ và tri ân tổ nghề, Thành hoàng làng và các bậc tiền nhân. Các nghi lễ trang trọng, như: Lễ dâng hương, lễ Tam sinh, lễ Rước kiệu, lễ Cấp thủy, lễ Nhập thủy, lễ Tế thần... Nhiều hoạt động ý nghĩa khác cũng được tổ chức công phu, như: Lễ cầu bình an; thi nấu cỗ tổ tại Hội trường Cung đình thuộc Trung tâm tinh hoa Làng nghề Việt; giao hiếu với các làng; lễ thả đèn hoa đăng; bắn pháo hoa; văn nghệ; thể thao; thưởng trà, trò chơi dân gian; ra mắt câu lạc bộ chọi gà... tạo nên không gian đậm đà bản sắc dân tộc, gắn kết cộng đồng và khẳng định tình yêu quê hương, đất nước của người dân làng gốm.

Năm nay hội làng Bát Tràng to hơn, vui hơn. Lễ hội này chính thức được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

Phát biểu tại lễ công bố, ông Trương Văn Học - phó chủ tịch UBND huyện Gia Lâm - cho biết hiện Bát Tràng có 2 nghệ nhân nhân dân. 

Ngoài ra còn có 6 nghệ nhân ưu tú, 34 nghệ nhân Hà Nội, 80 nghệ nhân làng nghề. 23 dòng họ trong làng cùng chung tay xây dựng và phát triển nghề gốm Bát Tràng. 

Với những giá trị văn hóa đặc sắc và sự đóng góp không ngừng của cộng đồng dân cư, Bát Tràng đã được công nhận là điểm du lịch nổi bật của Thủ đô Hà Nội từ năm 2019. Mới đây, ngày 14/2/2025, tại Hoàng thành Thăng Long, Bát Tràng còn vinh dự được trao chứng nhận là thành viên thứ 67 trong Mạng lưới các thành phố thủ công sáng tạo của UNESCO.

Chứng nhận Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia là minh chứng rõ ràng cho sự nỗ lực của cộng đồng làng gốm Bát Tràng trong việc bảo tồn, phát huy giá trị nghề nghiệp truyền thống. Đó là vừa niềm tự hào của người dân Bát Tràng, cũng là nguồn động lực để nghề gốm Bát Tràng ngày càng phát triển, vươn xa, khẳng định vị thế của mình trong hành trình hội nhập quốc tế.

Phạm Tuấn