Đó là một trong những ý kiến đáng lưu tâm trong những giải pháp được đưa ra tại Hội thảo khoa học quốc tế “Thách thức của Việt Nam: Hướng tới quốc gia có thu nhập cao vào năm 2045” tại TP Đà Nẵng. Hội thảo được tổ chức bởi Viện nghiên cứu kinh tế ASEAN và Đông Á (ERIA) và trường Đại học Đông Á.

Đóng góp học thuật và tư vấn chính sách

Bà Nguyễn Thị Anh Thi - Phó Chủ tịch UBND TP. Đà Nẵng nhận định: “Những đóng góp học thuật và tư vấn chính sách từ các cơ quan nghiên cứu, đặc biệt là Viện Nghiên cứu Kinh tế ASEAN và Đông Á (ERIA), đã, đang và sẽ tiếp tục đóng vai trò quan trọng trong việc định hướng chiến lược phát triển của Việt Nam.”

Phó Chủ tịch UBND TP cũng khẳng định: “Trong định hướng phát triển TP Đà Nẵng đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, thành phố sẽ tập trung phát triển ba trụ cột kinh tế chính gồm: du lịch, công nghiệp công nghệ cao và kinh tế biển. Thành phố Đà Nẵng cũng đang triển khai các giải pháp phát triển đô thị thông minh, sáng tạo và bền vững nhằm trở thành một trung tâm kinh tế - xã hội quan trọng của miền Trung và cả nước.”

Hội thảo được chia thành 4 phiên làm việc và 1 diễn đàn, quy tụ 14 báo cáo chuyên đề là những góc nhìn sâu sắc về kinh tế của Việt Nam. Trong đó, phiên khai mạc về đường hướng phát triển với các tham luận: Việt Nam: Mô hình để theo đuổi trong phát triển cân bằng; Về các vấn đề thay đổi mô hình tăng trưởng: Chính sách để tránh bẫy thu nhập trung bình; Làn sóng mới của Chuyển đổi số (DX), Cách mạng công nghiệp 4.0 (4IR), Internet vạn vật (IOT) và Trí tuệ nhân tạo (AI) như là động lực cho Việt Nam.

Nhiều giải pháp để đạt mục tiêu thu nhập cao vào năm 2045

Nói về chủ đề “Làn sóng mới về chuyển đổi số, cách mạng công nghiệp 4.0, IoT và AI như động lực thúc đẩy Việt Nam”, ông Nguyễn Ánh Dương – Trưởng Ban nghiên cứu tổng hợp, Viện nghiên cứu quản lí kinh tế Trung ương cung cấp một cái nhìn tổng quan về sự phát triển công nghiệp của Việt Nam.

“Để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, Việt Nam đã đặt trọng tâm mạnh mẽ vào đổi mới và chuyển đổi số. Sự phát triển của nền kinh tế số được kỳ vọng sẽ thúc đẩy tăng trưởng thu nhập, với mục tiêu cuối cùng là đạt được mức thu nhập cao vào năm 2045. Để đạt được nền kinh tế số, Việt Nam phải giải quyết nhiều thách thức, bao gồm cải thiện sự phối hợp giữa các cơ quan chính phủ, điều chỉnh các tiêu chuẩn kỹ thuật, ban hành các luật cơ bản để hỗ trợ chuyển đổi số, và phát triển nguồn nhân lực am hiểu công nghệ số.”, ông Nguyễn Ánh Dương nhấn mạnh.

Bàn về“Mô hình Việt Nam: hướng đi cho sự phát triển cân bằng”, TS. Võ Trí Thành - Chủ tịch Ủy ban Hợp tác Kinh tế Thái Bình Dương của Việt Nam chia sẻ góc nhìn từ quá trình chuyển đổi của Việt Nam nền kinh tế kế hoạch hóa sang nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.

TS Võ Trí Thành nêu bật những cải cách quan trọng kể từ khi thực hiện chính sách Đổi mới; phân tích những hoàn cảnh đang thay đổi mà Việt Nam hiện phải đối mặt và những thách thức mà đất nước cần vượt qua để tiến xa hơn. Đồng thời, nghiên cứu cũng khám phá khái niệm Mô hình Việt Nam của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, công nhận vai trò của cạnh tranh lành mạnh và vai trò trung tâm của kinh tế nhà nước.

Nhìn về phía trước, Việt Nam đặt mục tiêu trở thành nền kinh tế có thu nhập trung bình cao vào năm 2030 và trở thành quốc gia phát triển vào năm 2045. Các hành động chính sách quan trọng bao gồm tăng cường năng lực công, cải thiện khung pháp lý, đẩy nhanh tái cơ cấu, nâng cao phát triển nguồn nhân lực và củng cố hệ thống Đổi mới Quốc gia để vượt qua 'bẫy thu nhập trung bình' và đạt được các mục tiêu phát triển.

Dẫn số liệu Việt Nam đã bước vào nhóm thu nhập trung bình thấp vào năm 2008, với thu nhập quốc dân (GNI) bình quân đầu người đạt 3.560 USD vào năm 2021, GS. Trần Văn Thọ - Giáo sư danh dự Đại học Waseda, Nhật Bản, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc chuyển đổi từ tăng trưởng dựa trên đầu vào sang tăng trưởng dựa trên năng suất nhân tố tổng hợp (TFP) và vai trò của cải cách thể chế trong việc duy trì tăng trưởng.

GS Trần Văn Thọ đề xuất: “Để thoát khỏi bẫy thu nhập trung bình và đạt được tăng trưởng dài hạn, Việt Nam cần tập trung vào các chính sách thúc đẩy công nghiệp hóa, hỗ trợ các doanh nghiệp vừa và nhỏ (SMEs), cải thiện thị trường yếu tố sản xuất, nâng cao giáo dục và đào tạo, cũng như đầu tư vào nghiên cứu và phát triển (R&D).

Thành viên cao cấp về chính sách ERIA, Việt Nam đã duy trì tỷ lệ tăng trưởng kinh tế cao kể từ đầu những năm 1990, nhờ vào các cải cách kinh tế và sự mở cửa với thế giới. Tăng trưởng thu nhập quốc dân thực (GNI) bình quân đầu người hàng năm đã liên tục ở mức khoảng 5,0% từ năm 1995 đến 2019, vượt trội hơn nhiều so với các nền kinh tế phát triển.

Để đạt được trạng thái thu nhập cao vào năm 2045, tỷ lệ tăng trưởng hàng năm phải tăng lên 5,4%, yêu cầu phải nâng cao năng suất và cải tiến công nghiệp. Kinh tế cần chuyển đổi từ tăng trưởng dựa trên đầu vào sang tăng trưởng dựa trên đổi mới sáng tạo, nhấn mạnh vào vốn nhân lực, hiệu quả thị trường lao động và vốn, cạnh tranh và ứng dụng công nghệ.

“Điều này có nghĩa là Việt Nam cần phải tăng tốc hơn nữa trong tăng tưởng kinh tế, khi mà tỷ lệ tăng trưởng thu nhập bình quân trung bình từ năm 1995 đến trước đại dịch COVID 19 vào năm 2019 là 5,0%. Để thực hiện điều này, chúng tôi tin rằng cần có sự chỉ đạo từ Uỷ ban Kinh tế Trung ương và sự nỗ lực không ngừng của chính phủ cũng như nhân dân”, GS Tetsuya Watanabe – Chủ tịch Viện nghiên cứu Kinh tế ASEAN và Đông Á nói.

Đồng thời, GS Tetsuya Watanabe nhấn mạnh ARIA mong muốn tiếp tục hỗ trợ chính sách nhằm hướng tới đạt được mục tiêu này.

“Tôi rất mong mọi người ở miền Trung cùng tận dụng lợi thế khu vực, nắm bắt làn sóng mới của thời đại như chuyển đổi số (DX) và trải nghiệm khách hàng (CX) để thúc đẩy đổi mới sáng tạo và phát triển ngành công nghiệp. Một trong những yếu tố cốt lõi để thực hiện điều này chính là các cơ sở giáo dục khu vực miền Trung”, Chủ tịch Viện Nghiên cứu Kinh tế ASEAN và Đông Á nói thêm.

Rõ ràng, công nghệ số đóng vai trò then chốt trong quá trình chuyển đổi này. Các ngành công nghiệp chính như điện tử, nông nghiệp tiên tiến, dệt may, các lĩnh vực liên quan đến chuyển đổi số (DX), ô tô, chăm sóc sức khỏe và năng lượng dự kiến sẽ đóng góp vào tăng trưởng kinh tế và nền kinh tế tuần hoàn.

Thêm vào đó, Việt Nam sẽ tiến bước tiếp tục theo đuổi các sáng kiến hợp tác trong nhiều lĩnh vực với Nhật Bản trong chuyển đổi số cùng ngành công nghiệp ô tô, nông nghiệp tiên tiến, giảm thiểu biến đổi khí hậu, nền kinh tế tuần hoàn, và giải quyết các thách thức do xã hội già hóa.

 Bảo Hoà