Manh mối xuất phát từ việc các trinh sát Phòng CSĐT tội phạm về tham nhũng, kinh tế, buôn lậu Công an tỉnh Quảng Ninh phát hiện bất thường khi từ trước tới nay Trung Quốc chủ yếu xuất khẩu giấy chứ không nhập khẩu, nhưng lại có doanh nghiệp ở Hà Nội xuất khẩu giấy cuộn sang Trung Quốc qua cửa khẩu ở Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh.

Quá trình theo dõi, phát hiện việc vận chuyển giấy phần lớn do các xe siêu trường, siêu trọng chạy "rất ì" trên đường nên khó có thể là giấy. Sau khi báo cáo Ban giám đốc Công an tỉnh Quảng Ninh, chuyên án đấu tranh đã được xác lập.

10h15 ngày 10/9/2020, khi những chiếc xe đầu kéo đang di chuyển chậm chạp hướng sang biên giới, cơ quan công an đã kiểm tra 2 xe ô tô đầu kéo. Tại thời điểm kiểm tra, xe đầu kéo biển kiểm soát 22C-037.89 kéo theo rơ moóc biển kiểm soát 22R-003.62 vận chuyển 51,52 tấn quặng kim loại; xe đầu kéo biển kiểm soát 29C-624.70 kéo theo rơ moóc biển kiểm soát 22R-001.29, vận chuyển 49,88 tấn quặng kim loại.

 Toàn bộ số quặng trên 2 xe đều được cất giấu trong thùng tôn hình trụ ống tròn và được ngụy trang thành giấy cuộn bên ngoài nhằm qua mặt các lực lượng chức năng. Chủ hàng là Công ty TNHH đầu tư xuất nhập khẩu An Phát Việt Nam (Công ty An Phát), địa chỉ tại khu đô thị Văn Phú, phường Phú La, quận Hà Đông, TP Hà Nội. Trước đó, công ty này đã làm thủ tục mở tờ khai xuất khẩu cho lô hàng trên là giấy carton dạng cuộn dùng để tạo lớp sóng, hàng mới 100% (được áp thuế xuất khẩu 0%) tại Chi cục Hải quan cửa khẩu Móng Cái.

Kết quả điều tra đã xác định nguồn gốc số quặng trên không có hóa đơn, chứng từ kèm theo được thu gom, tập kết tại Bắc Ninh, đóng gói ngụy trang thành giấy cuộn để xuất lậu sang Trung Quốc.

Căn cứ tài liệu, chứng cứ thu thập được, Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Quảng Ninh đã ra lệnh khám xét khẩn cấp nhà kho tại thôn Phương Cầu, xã Phương Liễu, huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh mà đối tượng cầm đầu là Nguyễn Khắc Vĩnh, SN 1986, trú tại thôn An Lễ, xã Liên Hoa, huyện Đông Hưng, tỉnh Thái Bình thuê. Tại đây, lực lượng chức năng đã thu giữ 150 tấn quặng các loại; 25 tấn giấy, 8 tấn tôn sắt dùng để ngụy trang quặng và nhiều phương tiện, đồ vật, công cụ, máy móc phục vụ việc đóng thùng tôn và đóng gói quặng.

Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Quảng Ninh sau đó ra quyết định khởi tố vụ án hình sự "buôn lậu khoáng sản" và ra quyết định khởi tố bị can đối với Wang XiaoQing (Vương Hiểu Thanh, người Trung Quốc - hiện chưa bắt được), đóng vai trò chủ mưu, cầm đầu đường dây và Nguyễn Khắc Vĩnh cùng 15 bị can khác trong đường dây về tội "buôn lậu" quy định tại khoản 4, điều 188, Bộ luật hình sự.

Tại cơ quan điều tra, Vĩnh khai trước kia từng làm giấy, cuộn giấy để xuất khẩu cho các doanh nghiệp Trung Quốc. Cuối năm 2019, Vĩnh quen biết với Wang XiaoQing (Vương Hiểu Thanh, 40 tuổi, trú tại TP Hàng Châu, tỉnh Chiết Giang, Trung Quốc) và được thuê vận chuyển quặng sang Trung Quốc với giá 3 triệu đồng/tấn.

Vĩnh sau đó giới thiệu Lê Anh Đức, từng học và tốt nghiệp Đại học Vân Nam, Trung Quốc, để phiên dịch, giúp sức cho Wang XiaoQing trong quá trình thu mua gom quặng. Sau khi bàn bạc, Vĩnh đứng ra thuê nhà kho tại tỉnh Bắc Ninh để làm nơi đóng gói quặng và Wang XiaoQing có trách nhiệm tập kết quặng về kho của Vĩnh.

Để ngụy trang hàng lậu, Vĩnh cho hàn tôn, tạo thành thùng chứa quặng bên trong còn bên ngoài bọc giấy, ở hai đầu dùng lớp giấy mỏng giống giấy cuộn, sau đó kê khai hải quan gian dối để xuất khẩu quặng theo cửa khẩu chính ngạch sang Trung Quốc.

Trưởng phòng CSĐT tội phạm về tham nhũng, kinh tế, buôn lậu Công an tỉnh Quảng Ninh Thượng tá Bùi Duy Hưng cho biết, trong chuyên án này, phương thức, thủ đoạn hoạt động của các đối tượng rất tinh vi qua việc nghiên cứu và lợi dụng chính sách áp thuế xuất khẩu bằng 0% đối với mặt hàng giấy cuộn. Vĩnh đã chỉ đạo đồng bọn hoạt động độc lập theo từng công đoạn, nhằm bí mật qua mặt các lực lượng chức năng.

Cơ quan điều tra cũng đã chứng minh được vai trò của Phạm Văn Kiên trong việc thành lập và đứng tên Giám đốc Công ty TNHH đầu tư xuất nhập khẩu An Phát Việt Nam, để lấy pháp nhân mở tờ khai xuất khẩu tại cửa khẩu quốc tế Móng Cái, ký khống vào các tờ giấy trắng A4.

Kiên giao con dấu và chữ ký số của công ty cho Nguyễn Văn Tuân, Nguyễn Thế Cường, Tô Tiến Trung, Vũ Thành Nam quản lý, sử dụng vào việc kê khai gian dối thành giấy cuộn và làm các thủ tục xuất khẩu tại Móng Cái.

Tại TP Móng Cái, Vĩnh thông báo có hàng ra thì Tuân, Cường mở tờ khai hàng hóa xuất khẩu, lập hóa đơn thương mại theo các tờ giấy A4 đã được Phạm Văn Kiên ký sẵn. Tô Tiến Trung làm thủ tục kiểm tra hàng hóa và Vũ Thành Nam làm thủ tục kê khai, nộp các loại phí cho hàng và phương tiện với cơ quan chức năng.

"Từ kết quả đấu tranh chuyên án đã rút ra nhiều bài học kinh nghiệm trong công tác phát hiện, đấu tranh với loại tội phạm buôn lậu, trước hết là phải nghiên cứu các chính sách về thuế, hải quan, đặc biệt là đối với mặt hàng xuất khẩu có áp thuế suất bằng 0%", Thượng tá Bùi Duy Hưng cho biết.

Đến nay, Công an tỉnh Quảng Ninh đã thu giữ tổng cộng 251,761 tấn tinh quặng chì, quặng kẽm và đã làm rõ trong thời gian từ tháng 5 đến tháng 9/2020, đường dây nói trên đã thông quan, xuất lậu 10.217 tấn tinh quặng chì, quặng kẽm trị giá hơn 200 tỉ đồng.

Minh Hà