Thế giới ngày nay phát triển trong điều kiện nền kinh tế mở, cạnh tranh gay gắt, tài nguyên vật chất ngày càng cạn kiệt, chỉ còn yếu tố con người là cốt lõi của sự sống còn của bất kỳ dân tộc nào. Trong yếu tố con người, thì điều có ý nghĩa quyết định là lao động sáng tạo của những nhà trí thức. 

Lao động sáng tạo của đội ngũ trí thức chính là lao động quản lý nhà nước, quản lý doanh nghiệp, lao động trong các lĩnh vực văn hoá nghệ thuật, nghiên cứu khoa học và công nghệ của những người có tài năng. Đó là lao động trí óc, mang tính sáng tạo của đội ngũ trí thức. Đây chính là tài nguyên đặc biệt của mỗi quốc gia.

Có thể nói, tính đặc biệt của tài nguyên chất xám được thể hiện ở chỗ nếu biết khai thác thì hiệu quả kinh tế - xã hội sẽ vô cùng to lớn, song nếu không biết cách phát huy, thì tài nguyên này sẽ không được phát huy, sẽ bỏ đi chỗ khác, hoặc tự hao mòn dần, và thậm chí bị mất đi theo thời gian.

Chia sẻ về vấn đề này, PGS., TS. Mai Hà, nguyên Viện trưởng Viện Chiến lược và Chính sách KH&CN, Bộ Khoa học và Công nghệ cho biết: "Vai trò to lớn của tri thức nói chung, và vai trò của những người trí thức có tài nói riêng đối với sự phát triển đã quá rõ ràng. Các nhà lãnh đạo của bất kỳ quốc gia nào cũng đều có nhận thức sâu sắc về điều này. Song từ nhận thức đúng đắn đến việc thực thi chính sách thì không phải nhà lãnh đạo nào cũng làm được.

Những nước phát triển, hoặc những nước có những nhà lãnh đạo sáng suốt, thì dù trong những điều kiện tài chính hạn hẹp, họ đều thể hiện sự nhận thức về vai trò của những nhà trí thức tài ba bằng các chính sách cụ thể, các chính sách đó được thể chế hoá, tài chính hoá và rất mực nhất quán".

PGS. TS. Mai Hà cũng cho hay: "Riêng ở Việt Nam, giá trị tài sản vô hình của nhân lực nghiên cứu khoa học chưa được tính đến trong các chính sách khoa học công nghệ nói chung và chính sách phát triển nhân lực khoa học công nghệ nói riêng.

Toàn bộ hệ thống lương và các loại định mức cho việc thực hiện các công trình khoa học, các nhiệm vụ khoa học và công nghệ đều được ước lượng từ công lao động của nhân lực làm trong lĩnh vực hành chính sự nghiệp. Chính vì vậy, hiện tượng di động xã hội (chảy máu chất xám) ra nước ngoài và chuyển sang lĩnh vực cho các doanh nghiệp nước ngoài, sang các lĩnh vực dịch vụ khác tại Việt Nam trong những năm qua là rất đáng suy ngẫm đối với các nhà quản lý nhà nước".

Minh Vân