Trong 75 năm qua, các nhà khoa học Việt Nam ở nhiều lĩnh vực đã có cống hiến to lớn vào sự nghiệp xây dựng, bảo vệ và phát triển đất nước. Trải qua những giai đoạn khó khăn gian khổ của hai cuộc kháng chiến chống thực dân và đế quốc, sau đó cuộc sống thiếu thốn về mọi mặt trong thời bao cấp, thời bị cấm vận, các nhà khoa học vẫn không ngừng sáng tạo và cống hiến.

Và vào ngày 29/8, tại Công viên Di sản các nhà khoa học Việt Nam (Cao Phong, Hòa Bình), Trung tâm và Công viên Di sản các nhà khoa học Việt Nam tổ chức khai trương phòng trưng bày về Giải thưởng Hồ Chí Minh của các nhà khoa học Việt Nam, với chủ đề "Khoa học: Sáng tạo & Cống hiến".

Đây là cuộc trưng bày đầu tiên về Giải thưởng Hồ Chí Minh của các nhà khoa học Việt Nam, được thực hiện nhân dịp kỷ niệm 75 năm Cách mạng tháng Tám và Quốc khánh 2/9. Trưng bày có sự bảo trợ của Bộ Khoa học và Công nghệ cùng Liên hiệp các hội Khoa học & Kỹ thuật Việt Nam.

Giải thưởng Hồ Chí Minh là giải thưởng danh giá nhất của Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam trao tặng cho những công trình nghiên cứu đặc biệt xuất sắc, có giá trị cao về khoa học, kỹ thuật, văn học và nghệ thuật. Trong 75 năm qua, các nhà khoa học Việt Nam ở nhiều lĩnh vực có đóng góp to lớn vào sự nghiệp xây dựng, bảo vệ, phát triển đất nước đã vinh dự được nhận Giải thưởng Hồ Chí Minh.

Trong lần này triển lãm giới thiệu 14 công trình gồm các tài liệu, hiện vật quý đã từng gắn bó với quá trình nghiên cứu của các nhà khoa học tên tuổi. Đây là cơ hội để tìm hiểu sự sáng tạo và những đóng góp, cống hiến của các nhà khoa học Việt Nam, đồng thời có thể hiểu vì sao họ lại có thể thành công được trong mọi hoàn cảnh như vậy.

Thông qua những câu chuyện và hiện vật trong trưng bày, công chúng hiểu biết hơn về hoạt động nghiên cứu khoa học ở nước ta. Chẳng hạn như: GS. Đặng Văn Ngữ nghiên cứu điều chế penicillin ở rừng núi Việt Bắc trong kháng chiến chống Pháp và bất chấp nguy hiểm vào miền Nam điều trị sốt rét cho thương bệnh binh; Những sáng tạo trong phương pháp cắt gan của GS. Tôn Thất Tùng đã làm rạng danh nền y học Việt Nam; những phát minh mang tính lý thuyết trong lĩnh vực toán học, vật lý, cơ học của GS. Hoàng Tụy, GS. Nguyễn Đình Tứ và GS. Nguyễn Văn Đạo khiến các nhà khoa học quốc tế trong chuyên ngành phải nể phục…

Đó còn là những câu chuyện về sự say mê với thiên nhiên, cây cỏ, động vật của GS. Thái Văn Trừng, GS. Đào Văn Tiến, GS. Đỗ Tất Lợi để có được những công trình khoa học để đời của họ; hoặc những hành trình gian khổ kéo dài nhiều năm, khám phá đất đá để thành lập những tấm bản đồ địa chất, bản đồ khoáng sản, bản đồ đất Việt Nam.

Trưng bày lần này cũng giới thiệu về sự đột phá trong tư duy, sáng tạo những công trình mang lại lợi ích cho người nông dân, giúp tiết kiệm nhiều tỷ đồng cho ngân sách Nhà nước; về hành trình từ một người soát vé đến một đạo diễn chèo và nâng nghệ thuật chèo lên tầm lý luận khoa học…

Khách tham quan sẽ được thấy nhiều tài liệu và hiện vật gốc đã từng gắn bó với quá trình nghiên cứu của các nhà khoa học tên tuổi. Những quyển sổ ghi chép, cuốn nhật ký, bức thư, tấm ảnh…, cùng với tiếng nói của người trong cuộc hay hồi ức của bạn bè, đồng nghiệp, học trò và người thân của nhà khoa học, tất cả cùng kể những câu chuyện phía sau thành công của mỗi nhà khoa học có công trình được tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh.

Minh Thư