Trên thế giới có 5.383 khu kinh tế/thương mại tự do tại 147 quốc gia, vùng lãnh thổ. Việc thí điểm Khu thương mại tự do Đà Nẵng sẽ tạo ra mô hình đầu tiên trên cả nước đồng thời là chính sách mang tính đột phá thể quyết tâm chính trị, tinh thần đổi mới, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm của TP Đà Nẵng và Chính phủ trong áp dụng mô hình phát triển tiên tiến của thế giới. 

Ngày 20/6, Chi nhánh miền Trung – Tây Nguyên Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) vừa phối hợp Cục Phổ biến Giáo dục Pháp luật (Bộ Tư pháp) và Công ty CTS Việt Nam tổ chức hội thảo “Khu thương mại tự do động lực cho tăng trưởng khu vực miền Trung”.

Hơn 50 chuyên gia là các nhà nghiên cứu, nhà quản lý và doanh nghiệp từ Quảng Nam, TP Đà Nẵng tham dự hội thảo giới thiệu đến cộng đồng doanh nghiệp, các nhà đầu tư tại miền Trung về mô hình, tính khả thi của Khu thương mại tự do.

Khu thương mại tự do của Đà Nẵng nếu được thành lập dự kiến sẽ gồm 3 khu chức năng chính là sản xuất, hậu cần cảng - logistics và thương mại - dịch vụ.

Tại hội thảo, các chuyên gia và nhà quản lý giới thiệu, phổ biến mô hình, hệ thống pháp luật theo thông lệ quốc tế và các quy định của luật pháp Việt Nam liên quan đến Khu thương mại tự do cũng như những định hướng hình thành.

Tại hội thảo, nhiều ý kiến của chuyên gia, nhà quản lý các cấp, các ngành, cộng đồng doanh nghiệp cũng đóng góp về khía cạnh pháp lý và mô hình, tổ chức.

Về vấn đề kiểm soát, quản lý đối với Khu thương mại tự do không chỉ về kinh tế mà còn liên quan đến quốc phòng, an ninh. Đà Nẵng xác định phát triển khu thương mại tự do sẽ kết hợp hài hòa mô hình kinh tế tương đồng đã có khung pháp luật với thí điểm các chính sách mới. Các chính sách chưa rõ nhưng thông lệ quốc tế đang áp dụng thì thành phố cho áp dụng thí điểm gắn với các điều kiện và thường xuyên kiểm tra, giám sát.

Tiến sĩ Ngô Quỳnh Hoa, Phó Cục trưởng Cục Phổ biến, Giáo dục Pháp luật – Bộ Tư Pháp tại TP Đà Nẵng cho hay: “Cần tiếp tục hoàn thiện, làm rõ một số vấn đề dự thảo Nghị quyết về tổ chức chính quyền đô thị và thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP Đà Nẵng”.

Để hình thành khu Khu thương mại tự do, Đà Nẵng cần dự kiến kết quả đầu ra khi thành lập gồm tác động đến tăng trưởng kinh tế, ngân sách, vấn đề xã hội, tạo công ăn việc làm và lan tỏa từ thí điểm loại hình này. Ngoài ra, bổ sung kinh nghiệm từ quốc tế khi hình thành và phát triển mô hình để có căn cứ thuyết phục.

Giám đốc Chi nhánh VCCI miền Trung – Tây Nguyên, ông Nguyễn Tiến Quang - khẳng định: “Khu thương mại tự do không mới với thế giới nhưng rất mới với Việt Nam. Với “lợi thế của người đi sau”, khu thương mại tự do Đà Nẵng được hình thành sẽ là tích hợp kinh nghiệm, mô hình thành công của thế giới, có cơ chế và tiện ích vượt trội”.

Khu thương mại tự do được kỳ vọng góp phần khắc phục điểm nghẽn đồng thời tạo động lực tăng trưởng mới cho Đà Nẵng và khu vực miền Trung trong bối cảnh kính tế khó khăn chung hiện nay. Khu thương mại tự do vừa giúp mở rộng không gian phát triển kinh tế của TP Đà Nẵng, vừa là cầu nối liên kết vùng khu vực miền Trung vốn nhiều hạn chế trong thời gian tới.

Khu thương mại tự do không chỉ hướng tới tạo cơ chế đột phá, cạnh tranh để thu hút đầu tư, thúc đẩy phát triển thương mại, dịch vụ cho địa phương được chọn làm nơi xây dựng mà còn tạo ra lượng lớn cơ hội việc làm cho người dân tại địa phương và khu vực lân cận. Đây cũng là cơ hội tiếp nhận công nghệ, nguồn lao động chất lượng cao từ các nước phát triển; nâng cao chất lượng hàng hóa dịch vụ trong nước, từ đó góp phần không nhỏ đến thúc đẩy sự phát triển kinh tế cả nước.

Hiện Chính phủ đã có tờ trình Quốc hội về Dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về chính quyền đô thị và thí điểm một số chính sách đặc thù phát triển TP Đà Nẵng. Trong các chính sách mới, quan trọng nhất là đề xuất thí điểm thành lập khu thương mại tự do TP Đà Nẵng.

Việc Quốc hội xem xét thông qua Nghị quyết này được kỳ vọng sẽ là “tấm áo mới“, tạo động lực mới, không gian phát triển mới cho kinh tế - xã hội của TP Đà Nẵng trong giai đoạn tới.

Đà Nẵng cho biết các khu thương mại tự do điển hình trên thế giới có hai hướng phát triển: mô hình truyền thống thiên về chế xuất (cảng biển - logistics - công nghiệp) và mô hình hiện đại gồm đô thị kinh doanh tích hợp hoạt động chế xuất và dịch vụ giá trị cao.

Với tiềm năng riêng có, thành phố mong muốn lựa chọn mô hình thứ hai, trong đó có ba khu chức năng: sản xuất, hậu cần cảng - logistics và thương mại - dịch vụ. Để đạt được kỳ vọng này, Đà Nẵng cần có hệ thống chính sách đặc biệt trong giám sát hàng hóa, quản lý ngoại hối, chính sách thuế và thành lập doanh nghiệp. Các ưu đãi phù hợp để thúc đẩy ngoại thương, thu hút đầu tư nước ngoài và hội nhập quốc tế sẽ là động lực quan trọng để sớm hình thành nên khu thương mại tự do.

Trong giai đoạn ban đầu thí điểm, Đà Nẵng mong muốn được phân cấp cho UBND thành phố quyết định chủ trương đầu tư các dự án xây dựng kết cấu hạ tầng khu chức năng.

Trong đó, doanh nghiệp tiếp cận chế độ ưu tiên về thủ tục hải quan. Ban quản lý Khu công nghệ cao và Khu công nghiệp Đà Nẵng thực hiện chức năng quản lý nhà nước về Khu thương mại tự do Đà Nẵng, quản lý theo cơ chế "một cửa, tại chỗ" nhằm giảm đáng kể chi phí về thời gian và thủ tục hành chính trong xây dựng quy định pháp luật.

Khu Thương mại tự do được định nghĩa như là một vùng kinh tế đặc biệt “bên ngoài hải quan và bên trong lãnh thổ”, phân định chính thức trong lãnh thổ quốc gia nhưng là khu vực có quan hệ mua bán với phần còn lại của nước sở tại là quan hệ xuất khẩu, nhập khẩu, hàng hóa ra vào chịu sự kiểm soát của lực lượng Hải quan và thường không phải chịu thuế hải quan.

Bảo Hòa