Chiều 27/7, Quốc hội thảo luận ở Hội trường về Kế hoạch tài chính 5 năm quốc gia; Kế hoạch vay, trả nợ công 5 năm; Kế hoạch đầu tư công trung hạn trong giai đoạn 2021-2025. 

Phát biểu tại phiên thảo luận, đại biểu Nguyễn Tuấn Anh (Phó chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường) cho biết, trong bối cảnh dịch bệnh hiện nay, một số bộ như Khoa học và Công nghệ, Y tế, Quốc phòng, Thông tin và Truyền thông đã đẩy mạnh đầu tư ứng dụng khoa học, công nghệ trong phòng, chống dịch bệnh. Nhiều nghiên cứu quan trọng về dịch tễ học cho kết quả tốt như chế tạo bộ Kit phát hiện Sars-Cov-2, sản xuất vaccine phòng Covid-19, sản xuất robot, máy thở, ứng dụng công nghệ kiểm soát dịch bệnh và hỗ trợ điều trị.

Tuy nhiên, việc sử dụng vốn nhà nước và ưu đãi thuế trong giai đoạn 2016-2020 chi ngân sách cho khoa học, công nghệ không đạt chỉ tiêu 2% tổng chi ngân sách nhà nước. Điều này ảnh hưởng đến vai trò vốn mồi của đầu tư công trong thu hút sự tham gia của khu vực tư nhân; không thúc đẩy hợp tác công tư trong nghiên cứu khoa học và ứng dụng khoa học, công nghệ.

Vì vậy đại biểu Nguyễn Tuấn Anh nhấn mạnh và chỉ rõ:

Thứ nhất, về sử dụng vốn nhà nước, ưu đãi thuế cho nghiên cứu khoa học

Trong giai đoạn 2016-2020, chi ngân sách cho KH&CN không đạt chỉ tiêu 2% tổng chi NSNN. Điều này phần nào ảnh hưởng đến vai trò vốn mồi của đầu tư công trong thu hút sự tham gia của khu vực tư nhân, không thúc đẩy hợp tác công tư trong nghiên cứu khoa học và ứng dụng công nghệ. Bên cạnh những hạn chế thu chi ngân sách, vướng mắc lớn nhất và chưa có tiếng nói chung giữa người làm khoa học và người quản lý tài chính trong một số vấn đề như: Nhiều nội dung còn mang tính hành chính, sử dụng quỹ phát triển KH&CN của doanh nghiệp đầu tư cho đổi mới công nghệ còn vướng mắc, chuyển giao kết quả phát triển nghiên cứu từ nguồn vốn từ nhà nước cho doanh nghiệp còn chậm, chưa có quy định cụ thể việc sử dụng ngân sách chi trả cho thử nghiệm lâm sàng, một số cơ chế ưu đãi thuế khó thực hiện do chưa đồng bộ.

Thứ hai, về đánh giá hiệu quả đầu tư cho nghiên cứu khoa học trong phòng, chống dịch bệnh và sản xuất vắc xin

Đại biểu Nguyễn Tuấn Anh nhấn mạnh, cử tri đánh giá cao việc Bộ KH&CN đã có tầm nhìn khi xây dựng một số nhiệm vụ nghiên cứu cơ bản từ những năm 2011, như chương trình KH&CN trọng điểm cấp Nhà nước giai đoạn 2011-2015 về nghiên cứu phát triển và ứng dụng công nghệ sinh học; công nghệ tiên tiến phục vụ bảo vệ và chăm sóc sức khỏe cộng đồng. Theo đó, dự kiến sản phẩm của chương trình này là sản xuất một số vắc xin và sinh phẩm y tế đạt tiêu chuẩn các nước tiên tiến (vắc-xin tái tổ hợp). Tuy nhiên, cử tri quan tâm về việc kết quả nghiên cứu và sản phẩm của những nhiệm vụ nói trên có đạt được yêu cầu phê duyệt không? Và kết quả nghiên cứu này đã đóng góp gì cho phòng, chống dịch? Những nhiệm vụ nghiên cứu khác liên quan việc phòng, chống dịch bệnh hiện ra sao,… Những vấn đề này phải được báo cáo để làm rõ hơn hiệu quả đầu tư từ ngân sách nhà nước cho KH&CN trong phòng, chống dịch bệnh.

Thứ ba, về giám sát của Quốc hội đối với việc đầu tư và sử dụng vốn nhà nước cho KHCN trong phòng, chống dịch Covid

Việc giám sát của Quốc hội đối với việc đầu tư, sử dụng vốn nhà nước cho KH&CN trong phòng chống dịch bệnh: Mấy tháng gần đây, Ủy ban Thường vụ Quốc hội và Chủ tịch Quốc hội đã chỉ đạo Quốc hội kịp thời một số cơ quan của Quốc hội như: Ủy ban Kinh tế, Ủy ban tài chính ngân sách, Ủy ban xã hội, Ủy ban Khoa học Công nghệ môi trường nghiên cứu, báo cáo nhiều nội dung liên quan đến dịch bệnh, trong đó có sử dụng vốn nhà nước cho phòng, chống dịch Covid-19 như: Mua/nhập khẩu nghiên cứu sản xuất vắc xin phòng Covid-19, hỗ trợ người lao động mất việc làm do ảnh hưởng Covid-19, hỗ trợ về ứng dụng, hỗ trợ người lao động, người lao động gặp khó khăn và gần đây nhất là các biện pháp phòng, chống dịch Covid-19.

Riêng Ủy Ban KH, CN&MT của Quốc hội được giao nhiệm vụ đánh giá việc thực hiện chính sách pháp luật về KH&CN trong phòng, chống Covid-19. Như vậy, theo nội dung được Quốc hội triển khai là rất đúng, đúng vấn đề, thể hiện sự đồng hành giữa Quốc hội với Chính phủ, sự chủ động kịp thời và đúng chức năng, nhiệm vụ của Quốc hội.

"Để đảm bảo hiệu quả các nghiên cứu trên, cần ưu tiên vốn cho khoa học công nghệ và phòng chống dịch bệnh nguy hiểm, trước mắt là nghiên cứu vắc xin cho phòng chống dịch COVID-19. Ưu tiên xây dựng trung tâm nghiên cứu và sản xuất vắc xin quốc gia để phòng bệnh dài hạn", đại biểu Tuấn Anh đề xuất.

Hà Trang