Năm 2019, Kiểm toán Nhà nước đã kiểm toán Báo cáo tài chính và các hoạt động liên quan đến quản lý, sử dụng vốn nhà nước năm 2018 của 235 doanh nghiệp thuộc 36 tập đoàn, tổng công ty và công ty; kiểm toán kết quả tư vấn định giá và xử lý các vấn đề tài chính trước khi chính thức công bố giá trị doanh nghiệp cổ phần hóa của 02 doanh nghiệp; quyết toán giá trị phần vốn nhà nước tại thời điểm chính thức chuyển thành công ty cổ phần tại 9 tổng công ty và 02 chuyên đề.

Báo cáo Kiểm toán Nhà nước gửi Quốc hội đã chỉ ra nhiều sai phạm tại các đơn vị thuộc Tổng công ty Công nghiệp Xi măng Việt Nam (Vicem), đồng thời đề nghị Vicem kiểm điểm trách nhiệm nhiều tập thể, cá nhân liên quan.

Về kiểm toán kết quả tư vấn định giá và xử lý các vấn đề tài chính trước khi chính thức công bố giá trị doanh nghiệp cổ phần hóa: Qua kiểm toán, Kiểm toán nhà nước đã chỉ ra nhiều yếu kém, sai phạm tại các đơn vị thuộc Vicem. Ví dụ, 02 đơn vị là Công ty TNHH MTV Lâm nghiệp Sóc Trăng và Công ty mẹ - Vicem, tại Công ty mẹ - Vicem loại tài sản không cần dùng khỏi giá trị doanh nghiệp và đề nghị điều chuyển, bàn giao không đúng quy định; đối chiếu, xác nhận công nợ phải thu, phải trả chưa đầy đủ; đề xuất thay đổi phương án sắp xếp, xử lý nhà đất đã được Bộ Xây dựng phê duyệt đối với 03 lô đất, song chưa hoàn thành thủ tục hoặc/và chưa được phê duyệt lại.

Cụ thể, về đề nghị điều chuyển không đúng quy định: Đề nghị điều chuyển Nhà điều dưỡng 5 tầng về Bộ Xây dựng quản lý không đúng quy định tại Điều 42 Luật Quản lý, sử dụng tài sản công “Việc điều chuyển tài sản công chỉ được thực hiện giữa các cơ quan Nhà nước, đơn vị lực lượng vũ tranh nhân dân, đơn vị sự nghiệp công lập, cơ quan Đảng cộng sản Việt Nam, tổ chức chính trị xã hội, trừ trường hợp đặc biệt do Thủ tướng Chính phủ quyết định...”.

Về bàn giao không đúng quy định: Đề nghị bàn giao về địa phương một số tài sản là cầu, đường do công ty đầu tư xây dựng, đang sử dụng làm đường giao thông phục vụ dân sinh và sản xuất kinh doanh tại Vicem Hải Phòng nguyên giá 93.878 triệu đồng, giá trị còn lại 56.188 triệu đồng, Công ty TNHH MTV Xi măng Vicem Tam Điệp nguyên giá 15.854 triệu đồng, giá trị còn lại 6.167 triệu đồng không đúng quy định tại điểm 3 Điều 14 Nghị định 126/2017/NĐ-CP: “Các tài sản không được phép loại trừ bao gồm: Đối với tài sản là nhà cửa, vật kiến trúc (bao gồm cả các công trình ngầm, đường sá, tường rào, sân bãi) mà doanh nghiệp có sử dụng trực tiếp hoặc gián tiếp ... Doanh nghiệp phải tiếp tục quản lý, theo dõi và xử lý dứt điểm theo quy định của pháp luật hiện hành đến thời điểm chính thức chuyển sang công ty cổ phần”.

Về đề xuất thay đổi phương án sắp xếp, xử lý nhà đất đã được Bộ Xây dựng phê duyệt đối với 03 lô đất, song chưa hoàn thành thủ tục hoặc/và chưa được phê duyệt lại gồm: Lô đất 8.476 m2 tại 10E6 Khu đô thị mới Cầu Giấy, phường Mễ Trì, quận Nam Từ liêm, Hà Nội: TCT đề thay đổi từ “tiếp tục xây dựng Dự án Trung tâm điều hành và giao dịch VICEM” thành “chuyển nhượng toàn bộ dự án”, đã được Bộ Xây dựng đồng ý về chủ trương nhưng TCT chưa hoàn thành thủ tục, nội dung điều chỉnh phương án trình phê duyệt.

Lô đất 52.083 m2 tại ngõ 122 Vĩnh Tuy, quận Hai Bà Trưng, Hà Nội: thay đổi từ “Xây dựng Dự án Khu tổng hợp 122 Vĩnh Tuy” thành “tiếp tục quản lý, sử dụng như hiện trạng, sau khi CPH sẽ báo cáo việc sử dụng đất theo yêu cầu sản xuất kinh doanh, chiến lược phát triển, tái cấu trúc Vicem theo quy hoạch của TP Hà Nội”, được Bộ Xây dựng đồng ý về chủ trương song Bộ Tài chính chưa có ý kiến.

Lô đất 166.527m2 tại Khu công nghiệp Đông Hồi, xã Quỳnh Lập, huyện Quỳnh Lưu, Nghệ An: thay đổi từ “tiếp tục xây dựng dự án Nhà máy kết cấu bê tông vật liệu xây dựng không nung Đông Hồi” thành “chuyển nhượng quyền sử dụng đất gắn liền với chuyển nhượng dự án”, đến tháng 5/2019 Bộ Xây dựng chưa có ý kiến.

Ngoài ra, Kiểm toán Nhà nước cũng chỉ ra, Công ty TNHH Hãng kiểm toán AASC xác định chưa chính xác giá trị thực tế phần vốn nhà nước tại Công ty mẹ - Vicem, Kiểm toán Nhà nước kiến nghị điều chỉnh tăng theo phương pháp tài sản 1.169,52 tỷ đồng, theo phương pháp chiết khấu dòng cổ tức 1.747,96 tỷ đồng.

Tài sản đáng chú ý của Vicem trước cổ phần hóa là Dự án Trung tâm Điều hành và Giao dịch Vicem được thực hiện trên lô đất 8.476 m2 tại địa chỉ: 10E6 Khu đô thị mới Cầu Giấy (phường Mễ Trì, quận Nam Từ Liêm, Hà Nội). Dự án Trung tâm Điều hành và Giao dịch Vicem được triển khai theo Quyết định phê duyệt số 2208/QĐ-XMVN ngày 30/12/2011 của HĐTV Vicem và Giấy chứng nhận đầu tư số 01121000884 của UBND TP.Hà Nội cấp năm 2010 với tổng mức đầu tư dự kiến 2.744 tỷ đồng.

Ngày 10/3/2017, Văn phòng Chính phủ đã ban hành Văn bản số 2243/VPCP-CN đề nghị Bộ Xây dựng tiếp thu ý kiến của các Bộ ngành có liên quan để chỉ đạo việc chuyển nhượng dự án Trung tâm Điều hành và giao dịch Vicem của Tổng công ty. Theo ý kiến chỉ đạo của Bộ Xây dựng và UBND TP.Hà Nội, Tổng công ty đã gia hạn thời gian hoàn thành dự án tới ngày 31/12/2020.

Ngày 20/2/2019, Vicem lại có văn bản 272/Vic em-HDTV trình Bộ Xây dựng đề xuất phương án chuyển nhượng toàn bộ dự án với giá chuyển nhượng không thấp hơn chi phí đầu tư, đảm bảo thu hồi vốn nhà nước. Theo tìm hiểu, khoản vốn đầu tư dở dang nằm tại dự án Trung tâm Điều hành và Giao dịch Vicem lớn nhất trong số các dự án dang dở của Vicem, lên tới 771 tỷ đồng.

Bộ Xây dựng đã đồng ý về chủ trương sau khi có ý kiến đồng thuận của Văn phòng Chính phủ và các bộ ngành liên quan tuy nhiên theo KTNN Tổng công ty chưa hoàn thành thủ tục, nội dung điều chỉnh Phương án trình phê duyệt.

Theo ghi nhận của PV, hiện tòa tháp Vicem Tower tại lô đất trên đã hoàn thiện phần thô, công trường không có bất kỳ hoạt động xây dựng nào, cỏ hoang mọc ở nhiều nơi, hàng rào bao quanh đã xuống cấp, cổng luôn trong tình trạng đóng kín.

Phúc Huy