Luật sư Trương Anh Tú từ văn phòng luật TAT Law Firm, đại diện pháp lý bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của CTCP nhựa Bình Minh, vừa gửi kiến nghị giám đốc thẩm đến viện trưởng Viện KSND tối cao và chánh án TAND tối cao đề nghị xem xét lại toàn bộ bản án phúc thẩm liên quan đến vụ tranh chấp quyền sở hữu trí tuệ giữa Công ty CP nhựa Bình Minh và Công ty CP nhựa Bình Minh Việt.

Theo nội dung bản kiến nghị, được gửi tới Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân Tối cao và Chánh án Tòa án nhân dân Tối cao, đại diện pháp lý của nguyên đơn cho rằng, bản án sơ thẩm và phúc thẩm đã đánh giá chưa toàn diện về khả năng gây nhầm lẫn, đặc biệt khi xét đến cảm nhận thực tế của người tiêu dùng.

Cảnh báo về nguy cơ hiểu sai chuẩn mực bảo hộ

Tại bản kiến nghị, TAT Law Firm nhấn mạnh rằng, Luật Sở hữu trí tuệ hiện hành bảo hộ toàn diện cả yếu tố cấu thành và khả năng phân biệt của nhãn hiệu, do đó, việc đánh giá xâm phạm cần dựa trên ấn tượng tổng thể, chứ không chỉ phân tích hình thức từng phần.

Do đó, tại kiến nghị, Luật sư Trương Anh Tú đề nghị tòa án cần xem xét liệu hành vi sử dụng nhãn hiệu tương tự có tạo ra nhầm lẫn về nguồn gốc thương mại trong nhận thức của người tiêu dùng phổ thông hay không.

Theo nội dung bản án, Nhựa Bình Minh là một trong những thương hiệu uy tín hàng đầu Việt Nam, đã được Cục Sở hữu trí tuệ cấp văn bằng bảo hộ cho các nhãn hiệu "Bình Minh", "BM Plasco" từ năm 1993, và sử dụng liên tục, rộng rãi trên toàn quốc trong hơn 30 năm qua.

Tới năm 2023, doanh nghiệp phát hiện Công ty CP Nhựa Bình Minh Việt sử dụng dấu hiệu "Nhựa Bình Minh Việt" trong hoạt động kinh doanh - có khả năng gây nhầm lẫn về nguồn gốc thương mại. Trên cơ sở đó, nguyên đơn khởi kiện, yêu cầu chấm dứt hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ.

Tuy nhiên cả hai cấp xét xử đều bác toàn bộ yêu cầu khởi kiện, với nhận định rằng dấu hiệu bị khiếu kiện "không tương tự gây nhầm lẫn", do có sự khác biệt về logo và cách thể hiện.

Do đó, kiến nghị của Luật sư Trương Anh Tú cho biết: “Nếu một thương hiệu được bảo hộ hơn 30 năm vẫn có thể bị ‘vượt mặt’ chỉ vì một chữ thêm vào, thì đó không còn là tranh chấp, mà là cảnh báo đối với mọi doanh nghiệp đang tin tưởng vào hệ thống bảo hộ trí tuệ".

Trong kiến nghị giám đốc thẩm, Luật sư Trương Anh Tú đã chỉ rõ những bất cập nghiêm trọng về nhận định pháp lý liên quan đến bản án sơ thẩm và phúc thẩm của vụ việc. Theo đó, phía đại diện pháp lý của Nhựa Bình Minh cho rằng, việc bản án đánh đồng 'logo' với 'nhãn hiệu' là sai sót cơ bản, làm lệch tiêu chí so sánh - trong khi nhãn hiệu được bảo hộ không chỉ ở hình thức mà còn ở yếu tố định danh.

Kiến nghị cũng cho rằng, bản án đã bỏ qua tiêu chuẩn người tiêu dùng trung bình- tiêu chí nền tảng trong đánh giá khả năng nhầm lẫn theo pháp luật Việt Nam và thông lệ quốc tế.

Cùng với đó, bản án cũng không vận dụng nguyên tắc "suy đoán có lợi cho chủ thể sở hữu hợp pháp" - một nguyên lý được công nhận trong các hiệp định quốc tế như TRIPS, CPTPP, EVFTA - mà Việt Nam đã nội luật hóa. Đồng thời, không đánh giá đúng tác động cạnh tranh không lành mạnh, khi một doanh nghiệp mới sử dụng tên gọi gần giống với thương hiệu đã được xây dựng hàng chục năm, dễ tạo sự nhập nhằng về nguồn gốc thương mại.

Từ đó luật sư Trương Anh Tú kiến nghị sửa bản án phúc thẩm, hoặc hủy hai bản án sơ thẩm và phúc thẩm để xét xử lại.

Không chỉ là một chữ, mà là một vấn đề pháp lý hệ thống

Luật sư Trương Anh Tú khẳng định: “Vấn đề không nằm ở việc thêm một chữ hay hai chữ, mà ở việc hệ thống pháp luật có đang bỏ qua cảm nhận thực tế của người tiêu dùng. Một thương hiệu tồn tại hàng chục năm, được bảo hộ rõ ràng, không thể bị xâm phạm chỉ vì sự thay đổi hình thức nhỏ nếu vẫn gây liên tưởng trong thị trường".

Theo Luật sư Trương Anh Tú, nếu bản án nói trên được giữ nguyên, nó có thể trở thành tiền lệ không mong muốn, tạo ra lỗ hổng pháp lý trong việc xử lý các hành vi cạnh tranh không lành mạnh thông qua việc “đi vòng” hệ thống đăng ký nhãn hiệu.

Tranh chấp trong vụ việc này xoay quanh hai thương hiệu có phần tử chính gần giống nhau, trong đó bên bị kiện bổ sung thêm một từ – nhưng vẫn giữ lại phần cốt lõi có thể tạo liên tưởng đến thương hiệu gốc đã đăng ký từ thập niên 1990.

Tòa án cấp sơ thẩm và phúc thẩm cho rằng sự khác biệt về từ ngữ và thiết kế là đủ rõ ràng, từ đó không chấp nhận yêu cầu bảo vệ quyền đối với nhãn hiệu của nguyên đơn.

Tuy nhiên, theo quan điểm của TAT Law Firm, cách đánh giá này chưa phản ánh đúng bản chất của quyền nhãn hiệu, vốn không chỉ là thiết kế hay ngữ nghĩa, mà quan trọng hơn là khả năng gợi liên tưởng và mức độ nhận biết trên thị trường.

"Trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng khốc liệt, sự dễ dãi trong đánh giá khả năng xâm phạm nhãn hiệu có thể khiến tài sản thương hiệu trở nên mong manh, làm nản lòng những nhà đầu tư" - kiến nghị nêu.

Không đơn thuần là phản ứng pháp lý

Theo tìm hiểu, việc kiến nghị giám đốc thẩm không xuất phát từ tranh cãi về thiệt hại kinh tế, mà là nỗ lực bảo vệ sự nhất quán trong chuẩn mực bảo hộ nhãn hiệu, đồng thời cảnh báo rủi ro tạo ra “làn sóng lách luật tên gọi” nếu án lệ hiện tại không được xem xét lại.

Luật sư Trương Anh Tú cũng khẳng định: "Chúng tôi tôn trọng tòa án. Nhưng trong lĩnh vực sở hữu trí tuệ, nếu không bảo vệ được sự tích lũy chân chính, thì doanh nghiệp sẽ dần đánh mất niềm tin vào cơ chế bảo vệ quyền hợp pháp".

Vị luật sư cũng nhấn mạnh "Không thể xem nhẹ chức năng định danh của thương hiệu lâu đời".

"Việc xem xét lại bản án theo hướng phù hợp với Nghị quyết 68 sẽ không chỉ đảm bảo quyền lợi cho một doanh nghiệp cụ thể, mà còn tạo ra tiền lệ thể hiện quyết tâm chính trị trong bảo vệ tài sản vô hình, bảo vệ môi trường cạnh tranh lành mạnh và khuyến khích doanh nghiệp đầu tư dài hạn vào thương hiệu quốc gia", Luật sư Trương Anh Tú khẳng định.

Bài viết thuộc loạt chuyên đề: “Bảo hộ thương hiệu – Thách thức và Cải cách” do Tạp chí SHTT thực hiện cùng sự cộng tác của các chuyên gia pháp lý, thương hiệu và cơ quan thực thi quyền sở hữu trí tuệ.

Tạp chí Sở hữu trí tuệ và Sáng tạo sẽ tiếp tục theo dõi diễn biến của vụ việc và các phản hồi từ giới chuyên gia, cơ quan tố tụng và doanh nghiệp. Trong một thị trường hội nhập sâu rộng, việc bảo đảm nguyên tắc bảo hộ nhãn hiệu – không chỉ bằng văn bản mà bằng bản lĩnh xét xử – sẽ là yếu tố sống còn để duy trì môi trường cạnh tranh lành mạnh.

Phạm Tài