Giới truyền thông Mỹ đưa tin, Qualcomm vài ngày qua đã tiếp cận Intel và đưa ra đề nghị mua lại đối thủ. CNBC cho biết hiện chưa rõ liệu Intel đã bắt đầu đàm phán với Qualcomm hay chưa, và các điều khoản cụ thể là gì.

Ngay cả khi Intel đồng ý, việc mua bán có thể phải kéo dài vài năm mới hoàn tất. Tuy nhiên, việc họ trở thành mục tiêu thâu tóm dù chỉ vài năm trước vẫn là "thế lực" trong ngành bán dẫn là điều ít người hình dung. Nó cho thấy các bước đi chiến lược sai lầm của hãng cũng như sự khắc nghiệt khi AI bùng nổ đã khiến một doanh nghiệp 56 năm tuổi rơi vào khó khăn.

Trong nhiều thập niên trước đây, Intel là công ty bán dẫn có giá trị nhất thế giới. Chip của công ty gần như được sử dụng khắp mọi thiết bị điện toán từ máy tính cá nhân đến máy chủ. Trong một ngành mà tính chuyên môn hóa ngày càng trở thành tiêu chuẩn, hiếm có công ty nào vừa tự thiết kế vừa sản xuất chip. họ là công ty dẫn đầu thế giới về cả hai lĩnh vực đó.

Vào thời điểm Pal Gelsinger trở thành CEO vào đầu năm 2021, Intel đã mất đi một phần sức hút của mình, tụt hậu so với các đối thủ ở Châu Á trong cuộc đua sản xuất chip hiệu suất nhanh nhất với bóng bán dẫn nhỏ nhất.

Pal Gelsinger, người trước đây đã làm việc tại Intel trong nhiều thập kỷ và là giám đốc công nghệ đầu tiên của công ty, đã có kế hoạch khôi phục lại sự tự tin mà Intel từng có dưới thời các giám đốc như Andy Grove và Paul Otellini.

Để làm được như vậy, Intel sẽ phải bắt kịp các đối thủ châu Á gồm TSMC và Samsung Electronics. Ông cũng có kế hoạch chi mạnh tay để xây dựng hoạt động sản xuất của Intel và bán năng lực sản xuất đó cho các công ty chip chỉ thiết kế như Qualcomm, phá vỡ sự thống trị lĩnh vực đúc chip của TSMC và Samsung.

Đây là một canh bạc tốn kém và đầy tham vọng, nhưng dường như đã có đủ các yếu tố để thành công: một hoạt động kinh doanh cốt lõi mạnh mẽ là sản xuất chip cho máy tính cá nhân và máy chủ cùng với một loạt các hoạt động kinh doanh phụ có thể giúp tài trợ cho giai đoạn tăng trưởng tiếp theo của Intel.

Pal Gelsinger nhanh chóng tìm cách sử dụng các nguồn lực tài chính của Intel để xây dựng hoạt động kinh doanh sản xuất chip theo hợp đồng, tham gia vào các cuộc đàm phán để mua GlobalFoundries với giá khoảng 30 tỷ USD vào mùa hè sau khi ông tiếp quản. Thỏa thuận đó đã không thành công, nhưng trong một cuộc phỏng vấn vào tháng 8 năm 2021, vị giám đốc điều hành cho biết Intel vẫn tiếp tục mua lại. “Sẽ có sự hợp nhất trong ngành”, ông nói với tờ WSJ. “Xu hướng đó sẽ tiếp tục và tôi hy vọng rằng chúng tôi sẽ là người hợp nhất”.

Cuối cùng, ông đã quyết định mua lại Tower Semiconductor, một nhà sản xuất chip theo hợp đồng khác, với giá hơn 5 tỷ USD mặc dù thỏa thuận đó đã bị hủy bỏ vào năm ngoái sau khi các cơ quan quản lý Trung Quốc không chấp thuận.

Hoạt động sản xuất theo hợp đồng của Intel đã có khởi đầu chậm chạp hướng tới mục tiêu của Pal Gelsinger là trở thành công ty lớn thứ hai thế giới vào năm 2030. Công ty đã trải qua một số nhà lãnh đạo và nhiều khách hàng tiềm năng đã từ bỏ hợp tác sau khi mảng đúc chip của Intel gặp phải những sai lầm về mặt kỹ thuật.

Cơn bùng nổ đầu tư AI xuất hiện khi chi phí sản xuất của Intel tăng lên. Nhu cầu chuyển từ chip xử lý trung tâm (CPU) của Intel sang chip xử lý đồ họa (GPU) của Nvidia, có thiết kế khác biệt và phù hợp hơn với việc xây dựng và triển khai các hệ thống AI phức tạp nhất. Khi các công ty công nghệ săn lùng những con chip AI khan hiếm của Nvidia, chip xử lý của Intel bị bỏ lại phía sau.

Gelsinger buộc phải cắt giảm chi phí, sa thải hàng ngàn nhân viên kể đầu từ năm 2022, và giảm cổ tức vào năm ngoái. Nhưng những nỗ lực đó chưa đủ, Gelsinger cho biết, doanh nghiệp sẽ sa thải thêm 15.000 nhân viên, cắt giảm chi phí 10 tỉ đô la vào năm tới và hủy chia cổ tức.

 Intel đã công bố những động thái mới, bao gồm kiểm soát chi tiêu chặt chẽ hơn và tách biệt hơn nữa hoạt động thiết kế và sản xuất của mình mặc dù Gelsinger đã dừng bán hoặc tách mảng kinh doanh sản xuất như một số nhà đầu tư đã hối thúc.

"Chúng ta cần phải đấu tranh cho từng inch và thực hiện tốt hơn bao giờ hết", Gelsinger nói với các nhân viên. "Bởi vì đó là cách duy nhất để làm dịu những lời chỉ trích và mang lại kết quả mà chúng ta biết mình có khả năng đạt được". Các nhà phân tích cho biết triển vọng về một bước ngoặt tích cực trong vận may của Intel đang thu hẹp nhưng vẫn có thể xảy ra. Việc cắt giảm chi phí có thể giúp công ty vượt qua khó khăn, mặc dù giá cổ phiếu giảm khiến công ty dễ bị tổn thương hơn trước các cuộc thâu tóm và hoạt động của nhà đầu tư.

Tính đến thời điểm đóng cửa,  cổ phiếu của Intel đã giảm gần 70% so với mức vào đầu năm 2020. Cổ phiếu của Nvidia đã tăng hơn 18 lần trong giai đoạn đó.

Cổ phiếu của Intel đã tăng 3,3% trong phiên giao dịch,sau báo cáo của tờ WSJ về sự quan tâm của Qualcomm.

Stacy Rasgon, nhà phân tích của Bernstein Research, đánh giá tương lai của Intel phụ thuộc vào sự thành công hoặc thất bại của mẫu chip thế hệ mới dự kiến sản xuất năm sau, thực hiện trên nút 18A (tương đương 1,8 nm). Tuy nhiên, họ sẽ đối mặt với vấn đề khó giải quyết hơn, là Intel cần làm gì trước làn sóng chip AI đang phát triển rất mạnh thời gian qua, trong khi nhà máy của hãng chưa tạo ra nhiều loại chip này.

"Chúng ta có thể tranh luận liệu chiến lược Intel đang đi đúng hay sai, nhưng vấn đề là thế mạnh cốt lõi của công ty không hỗ trợ con đường này", Rasgon nói với Wall Street Journal. "Có thể đã quá muộn để họ dừng lại, nhưng cũng bước tiếp trong muộn màng".

Đối với Qualcomm, việc thâu tóm Intel có thể giúp họ mở rộng sang các phân khúc mới của ngành công nghiệp chip.

Qualcomm hiện tập trung vào chip cho điện thoại di động và đã mở rộng sang lĩnh vực chip ô tô và Internet vạn vật (IoT) trong những năm gần đây.

Tuy nhiên, vẫn chưa rõ liệu Qualcomm có giữ lại mảng sản xuất của Intel hay không, vì đây là lĩnh vực phức tạp và tốn kém mà Qualcomm thường không tham gia. Với tương lai không chắc chắn, Intel đang phải đối mặt với một trong những thời điểm khó khăn nhất trong lịch sử, và sự lựa chọn của họ sẽ quyết định số phận của công ty bán dẫn hàng đầu một thời.

                                                                                             Hữu Phúc