Trước đây, để có được một khoản vay, người đi vay phải bàn giao cả chiếc xe lẫn đăng ký xe cho đơn vị nhận cầm cố. Đó là bởi khi ấy, đa phần các xe được đem đi cầm cố đều không chính chủ và việc giữ cả phương tiện lẫn giấy tờ được xem là giải pháp giảm thiểu rủi ro của đơn vị cho vay. Những năm trở lại đây, vì nhà nước đã siết chặt việc định danh phương tiện nên hầu hết những chiếc xe cầm cố đều là tài sản chính chủ. Đây được xem là một trong những bước thay đổi nền tảng giúp các đơn vị cho vay cầm cố mạnh dạn triển khai hình thức vay bằng đăng ký xe hay nôm na là cầm “cà vẹt”, cách gọi phổ biến cho mô hình chỉ giữ giấy tờ thay vì cả phương tiện.

Về bản chất, vay bằng đăng ký xe là mô hình cho vay mà người vay sau khi cầm cố xe để vay tiền sẽ mượn lại phương tiện đó để đi lại, do đó người đi vay phải thực hiện tất cả các thủ tục vay cầm cố theo quy định. Sau khi hai bên ký kết hợp đồng cầm cố, nếu người vay có nhu cầu mượn lại xe, hai bên sẽ ký thỏa thuận mượn lại xe . Tuy nhiên, có hai điều cần lưu ý khi người vay muốn mượn lại phương tiện. Thứ nhất, chỉ người đứng tên trong giấy đăng ký xe (tức chính chủ) mới có thể mượn lại tài sản để sử dụng. Nếu chính chủ không có nhu cầu, bên cho vay sẽ không bàn giao tài sản cho bên thứ ba sử dụng. Thứ hai, hầu hết đơn vị cho vay cầm cố hiện không thu phí cho mượn tài sản.

So với vay tín chấp và thế chấp, hình thức vay bằng đăng ký xe (thực chất là một dạng cầm cố xe), có ưu điểm là dễ tiếp cận hơn. Cụ thể, đơn vị nhận cầm cố không yêu cầu người vay bắt buộc phải chứng minh thu nhập, không xét nợ xấu và cũng không yêu cầu trình bày phương án sử dụng vốn, phương án trả nợ kể cả những khoản vay có giá trị lớn. Điều mà các cơ sở cho vay cầm cố quan tâm nhất là chiếc xe có phải tài sản chính chủ hay không. Chính điều kiện vay có phần đơn giản này đã giúp giải pháp vay bằng đăng ký xe trở nên phù hợp những người lao động phổ thông, lao động tự do, người không có hợp đồng lao động dài hạn và rất khó chứng minh thu nhập nên thường bị các tổ chức tín dụng từ chối cho vay. 

Dẫu vậy, giải pháp vay bằng đăng ký xe cũng tồn tại một số hạn chế trong đó lãi suất là vấn đề thường được đem ra so sánh nhiều nhất. Hiện nay, lãi suất vay tín chấp của các ngân hàng phổ biến ở mức dưới 20%/năm, trong khi các công ty tài chính tiêu dùng áp dụng mức cao hơn, vượt mức 20%/năm. Đối với vay thế chấp, mức lãi suất thấp hơn, dao động từ 9% - 14%/năm.

Với hình thức vay bằng đăng ký xe, tại F88 - mức lãi suất vay bằng đăng ký xe là 1,6%/tháng (19,2%/năm), tức là cao hơn lãi suất vay thế chấp nhưng tương đương lãi suất vay tín chấp từ các công ty tài chính tiêu dùng. Tuy nhiên, không phải nơi nào cũng áp dụng mức lãi suất này, mặt bằng lãi suất cho vay bằng đăng ký xe ít có sự thống nhất, thậm chí có nhiều biến tướng.

Cụ thể, một số đơn vị hoạt động nhỏ lẻ, tự phát lại tính lãi suất theo ngày, 3.000đ - 3.500đ/triệu/ngày, tương đương 110% - 145%/năm nếu quy đổi theo tỷ lệ lãi suất năm. Nguyên nhân dẫn đến sự không đồng nhất này là bởi cả nước có tới gần 27.000 cơ sở cho vay (theo số liệu Bộ Công an công bố năm 2022), phần lớn trong số đó là các cơ sở hoạt động theo mô hình cầm đồ nhỏ lẻ, tự phát, dựa trên thỏa thuận cá nhân giữa người đi vay với người cho vay theo kiểu “trông mặt mà bắt hình dong” trong khi chỉ có một số ít các doanh nghiệp như F88 là hoạt động theo mô hình chuỗi, đề cao tính hệ thống và công khai, minh bạch.

Bình dân, dễ tiếp cận và phổ biến rộng rãi là những ưu điểm lớn nhất của hình thức vay bằng đăng ký xe. Thậm chí một số chuyên gia còn tin rằng nếu được sử dụng đúng cách thì đây chính là giải pháp góp phần giúp người vay “né” được bẫy tín dụng đen, vốn tiềm ẩn nhiều rủi ro tài chính và pháp lý. Sử dụng đúng cách, theo họ, là việc người vay cần tỉnh táo, vay đúng, vay đủ số tiền mình cần, tránh việc thấy dễ vay mà vay nhiều, vay thiếu kiểm soát dẫn đến việc rơi vào vòng xoáy nợ nần. Tiếp đến là việc cần chủ động lựa chọn các đơn vị cho vay uy tín, chuyên nghiệp, thể hiện qua một số tiêu chí như có địa chỉ kinh doanh cố định; có giấy phép hoạt động hợp pháp và được cơ quan chức năng thường xuyên kiểm tra, giám sát; công khai các khoản lãi và phí; định giá tài sản rõ ràng; hợp đồng minh bạch; thái độ phục vụ tôn trọng khách hàng.

Khi được sử dụng đúng cách và đi kèm với việc lựa chọn đơn vị cho vay minh bạch, hình thức vay bằng giấy đăng ký xe hoàn toàn có thể trở thành một kênh tiếp cận vốn hợp pháp, linh hoạt và phù hợp với nhu cầu tài chính thực tế của đại đa số người dân. Thực tế cho thấy, một số doanh nghiệp vận hành theo mô hình chuẩn hóa như F88 đang góp phần định hình lại thị trường cầm cố theo hướng chuyên nghiệp, an toàn và dễ tiếp cận hơn. Từ đó đưa hình thức vay này trở thành một phần thiết thực của tài chính bình dân trong đời sống hằng ngày.

TH