Cùng với quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa thì lượng chất thải cũng liên tục gia tăng, tạo sức ép rất lớn đối với công tác bảo vệ môi trường và cuộc sống người dân. Do vậy, việc xây dựng địa điểm, khu vực xử lý rác thải sinh hoạt là điều vô cùng cần thiết. Huyện Cẩm Giàng với vị trí giao thông thuận lợi có nhiều điều kiện để phát triển kinh tế, kết hợp nông nghiệp, công nghiệp, dịch vụ đa dạng. Trên địa bàn toàn huyện hiện nay có nhiều khu công nghiệp với các nhà máy lớn ở Phúc Điền, Tân Trường, Đại An... Đồng thời, những nghề truyền thống như chạm khắc gỗ mỹ nghệ , nấu rượu ... vẫn được giữ gìn và phát triển.

Tuy nhiên, cùng với sự phát triển kinh tế mạnh mẽ thì lượng rác thải sinh hoạt cũng tăng nhanh chóng, làm ảnh hưởng không nhỏ tới môi trường và cuộc sống của người dân địa phương. Theo thống kê sơ bộ Cẩm Giàng hiện có gần 14 vạn dân, 5 khu công nghiệp và 3 cụm công nghiệp với rất nhiều lao động. Mỗi người dân trung bình xả ra môi trường khoảng 0,5 kg rác thải/ngày. Thực tế cho thấy, tình trạng rác thải dân sinh được chôn lấp sơ sài không đảm bảo vệ sinh, nước rỉ rác từ các bãi chứa quá tải ngấm vào nguồn nước và chảy vào ruộng đồng, kênh rạch… đã và đang gây ô nhiễm nghiêm trọng. Đó là còn chưa kể đến ý thức kém của một bộ phận người dân khi vứt bỏ rác thải bừa bãi ra các bờ đê, mương nước.

Trước thực trạng đó, UBND tỉnh Hải Dương đã có chủ trương đầu tư xây dựng Nhà máy xử lý rác thải sinh hoạt tại xã Lương Điền, huyện Cẩm Giàng. Theo chúng tôi được biết, dự án có tổng diện tích thực hiện là 10,4 ha, tổng vốn đầu tư là 45 triệu USD. Dự kiến nhà máy sẽ được xây dựng tại khu cánh đồng Cửa Sở và Lò Vôi, thôn Bình Long, xã Lương Điền. Với mục tiêu, khi xây dựng xong nhà máy sẽ xử lý rác thải sinh hoạt phát điện công suất 500 tấn/ ngày đêm, không gây ô nhiễm thứ cấp, sản xuất ra sản phẩm điện năng, gạch không nung và vật liệu xây dựng từ tro đáy lò, phần tro bay sau xử lý còn lại chôn lấp bằng hoặc nhỏ hơn 3% lượng rác đầu vào. Về công nghệ, dự án sử dụng hệ thống lò đốt phân buồng lò hơi, máy phát điện tuabin công nghệ Cộng hòa vương quốc Bỉ.

Để hiểu rõ hơn về dự án cũng như những tính năng, điểm ưu việt, hạn chế nếu có chúng tôi đã liên hệ và có buổi trao đổi với Tiến sĩ vật lý Nguyễn Văn Khải, nguyên Trưởng phòng Sensor, Viện Kỹ thuật Quân sự thuộc Bộ Quốc phòng. Là người được mệnh danh là “Ông già Ozon” nổi tiếng khắp giới với hai bằng sáng chế về đầu thu laser và những lời thách đố xưa nay chưa từng có.

Trao đổi về dự án Nhà máy xử lý rác thải tại Cẩm Giàng, Hải Dương, chúng tôi đã được ông chia sẻ những góc nhìn đa chiều, và nhiều kiến thức uyên thâm về lĩnh vực rác thải nói riêng và môi trường nói chung tại Việt Nam cũng như trên thế giới hiện nay. Theo tiến sĩ, hiện nay không chỉ Việt Nam mà tất cả các nước trên thế giới đều đang rất quan tâm đến vấn đề rác thải, cũng như môi trường cuộc sống. Ở một số nước phát triển, đơn cử như Nhật Bản thì họ đã làm rất tốt vấn đề xử lý rác thải từ khâu thu gom, xử lý đến những sản phẩm có thể tái chế, sử dụng từ rác.

Còn ở Việt Nam, cùng với quá trình phát triển đô thị hóa, đời sống người dân được nâng cao thì khối lượng rác thải phát sinh ngày càng tăng cao. Nhiều địa phương, do cơ sở hạ tầng yếu kém, hệ thống xử lý rác thải bị hạn chế chưa đủ khả năng đáp ứng yêu cầu so với khối lượng rác ngày càng lớn. Điều đó, không chỉ gây ra sự đình trệ trong các khâu xử lý sau sản xuất và sinh hoạt mà nó còn ảnh hưởng lớn đến cuộc sống cũng như môi trường sống của người dân. Vì vậy, việc đầu tư và phát triển những dự án các nhà máy xử lý rác thải là điều tất yếu và vô cùng cần thiết trong bối cảnh hiện nay ở mỗi địa phương.

Cũng như quá trình đồng hóa và dị hóa luôn song hành cùng nhau, thì việc sản xuất, sinh hoạt, phát sinh rác thải và tìm biện pháp thu gom, xử lý rác để tái thiết nguyên vật liệu cho sản xuất luôn cần được quan tâm và chú trọng, đầu tư. Cụ thể, đối với tất cả các dự án xây dựng nhà máy xử lý rác thải nói chung cũng như Dự án xây dựng Nhà máy Xử lý rác thải sinh hoạt và Phát điện tại xã Lương Điền, huyện Cẩm Giàng, Hải Dương nói riêng đầu tiên phải nói rằng đây là điều rất tốt, cần được đặc biệt quan tâm, đầu tư và nhân rộng. Nhưng cơ bản, việc xây dựng nhà máy như thế nào, cần có phương án cụ thể, rõ ràng và minh bạch, có tính thực tiễn và hiệu quả, phù hợp với vị trí, điều kiện cụ thể của từng địa phương.

Cụ thể, dự án xây dựng Nhà máy xử lý rác thải ở Cẩm Giàng lộ trình cụ thể ra sao, vị trí xây dựng ở đâu, có đáp ứng các quy định của pháp luật, các quy chuẩn về lĩnh vực Xây dựng, Y tế, Môi trường ... rồi nguồn gốc Công nghệ áp dụng, tính thực tiễn, khả năng áp dụng Quy chuẩn công nghệ và hệ thống xử lý như thế nào. Tất cả những vấn đề này, thiết nghĩ những người quan tâm và theo dõi đều có thể hiểu và hiểu rõ nếu dành thời gian và đồng hành cùng sự phát triển chung của dự án.

 Quay trở lại với vấn đề rác thải, hiện nay ở nhiều địa phương trong cả nước vấn đề ô nhiễm môi trường, ô nhiễm nguồn nước, rác thải sinh hoạt qúa tải không kịp xử lý cũng đang rất nóng và gây nhiều bức xúc trong dư luận và người dân. Trong khoảng thời gian không xa, nếu Cẩm Giàng không có nhà máy để xử lý rác thải, nguy cơ người dân “sống trên rác và sống cạnh rác” sẽ là điều khó tránh khỏi. Thử hỏi rằng: Rác thải sinh hoạt sẽ “đi về đâu” ? Tình trạng rác thải để lộ thiên, đổ khắp nơi trong làng, ngoài ngõ… biết bao giờ mới chấm dứt. Và rồi, xa hơn nữa vấn nạn rác còn kéo theo bao nhiêu thế hệ người dân phải khổ sở chịu chung số phận sống chung với rác...

Và thay cho lời kết, có lẽ câu hỏi Dự án xây dựng nhà máy xử lý rác thải tại xã Lương Điền, huyện Cẩm Giàng, tỉnh Hải Dương là dự án mang tính xã hội, vì cộng đồng và vì môi trường sống chung hay không? Xin dành cho tất cả Nhân dân, các chuyên gia và những người quan tâm tự suy ngẫm, tìm hiểu và đưa ra câu trả lời phù hợp nhất cho riêng mình. Những suy ngẫm và góc nhìn đa chiều từ chuyên gia là mỗi cá nhân khách quan và thông thái.

Đức Huân