Trong xu thế phát triển và hội nhập kinh tế quốc tế, ngoài những thành tựu đáng ghi nhận về sự tăng trưởng kinh tế, Việt Nam cũng phải đối mặt với rất nhiều khó khăn, cản trở phát triển nhanh và bền vững của nền kinh tế đất nước. Một trong những nguyên nhân tác động tiêu cực đến nền sản xuất trong nước và ảnh hưởng đến thương mại quốc tế của Việt Nam là sự tồn tại và gia tăng tình trạng buôn lậu và gian lận thương mại.

Một thực tế đang xảy ra ở phần lớn các nước đang phát triển là tồn tại một nền kinh tế ngầm song hành với các hoạt động kinh tế chính thức. Và thực sự điều này đã ảnh hưởng rất lớn đến sự quản lý vĩ mô của Nhà nước, gây cản trở và làm lệch hướng đối với chiến lược phát triển các ngành sản xuất trong nước.

Năng lực cạnh tranh

Những hàng hóa nhập lậu tạo áp lực cạnh tranh không lành mạnh với những sản phẩm sản xuất trong nước hoặc được nhập khẩu chính ngạch. Điều này buộc các doanh nghiệp phải giảm giá để phù hợp với thị trường, nhưng nếu giảm giá vượt quá điểm hòa vốn thì doanh nghiệp nhập khẩu và doanh nghiệp sản xuất trong nước sẽ không đủ bù đắp chi phí sản xuất, các hoạt động của doanh nghiệp sẽ bị đình trệ và có thể dẫn đến phá sản. Do vậy, các doanh nghiệp sẽ khó có thể tích lũy, đầu tư dài hạn để đầu tư phát triển, nâng cao năng lực cạnh tranh, xây dựng nền sản xuất trong nước phát triển.

Cán cân thương mại thâm hụt

Việt Nam là nước đang phát triển với một nền sản xuất ở mức độ thấp và còn nhiều hạn chế, do đó Chính phủ phải thực hiện việc áp dụng các hàng rào thuế quan và phi thuế quan để bảo hộ nền sản xuất trong nước, nhưng chỉ được sử dụng trong một thời gian nhất định theo cam kết song phương hoặc đa phương với mục đích chấp nhận thâm hụt cán cân thương mại ở mức nhất định và trong một thời gian dự tính. Dần dần, các doanh nghiệp sẽ lớn mạnh và đủ năng lực cạnh tranh với các doanh nghiệp quốc tế và từng bước ổn định cán cân thương mại có lợi. Tuy nhiên, hàng hóa nhập lậu đã phá vỡ nền sản xuất trong nước, hàng hóa trong nước không có khả năng cạnh tranh trước hàng ngoại nhập. Do vậy, kể từ khi thực hiện chính sách đổi mới đến nay, Việt Nam luôn có cán cân thương mại thâm hụt và nền sản xuất của các doanh nghiệp Việt vẫn chưa thể đảm bảo được sự cân bằng trong cán cân thương mại.

Gây thất thu ngân sách

Bản chất của hành vi buôn lậu và gian lận thương mại là việc trốn thuế. Các doanh nghiệp nói chung và cá nhân nói riêng khi thực hiện các hoạt động kinh tế luôn với mục đích tìm kiếm lợi nhuận tối đa với  mức chi phí thấp nhất. Để hạn chế chi phí, cá nhân, doanh nghiệp không loại trừ bất kỳ phương án nào, kể cả thực hiện hành vi trốn tránh nghĩa vụ nộp thuế cho nhà nước. Hoạt động buôn lậu và gian lận thương mại thực chất hàm chứa nguyên nhân chính là hành vi trốn thuế xuất nhập khẩu, thuế giá trị gia tăng và các loại thuế khác.

Lệch hướng phát triển kinh tế

Hoạt động buôn lậu và gian lận thương mại thực ra là mặt trái không mong muốn của hoạt động kinh doanh thương mại quốc tế từ khi hoạt động kinh doanh thương mại quốc tế có sự quản lý của Nhà nước. Hoạt động buôn lậu và gian lận thương mại sẽ làm lệch hướng hoạt động kinh doanh thương mại quốc tế, xâm phạm quyền lợi các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực kinh doanh thương mại quốc tế.

Thứ nhất, hoạt động buôn lậu và gian lận thương mại sẽ tạo ra môi trường kinh doanh bất bình đẳng cho các doanh nghiệp trong ngành. Khi tất cả các doanh nghiệp xuất nhập khẩu đều đóng thuế xuất nhập khẩu, thì giá trị thuế phải nộp sẽ được đưa vào chi phí kinh doanh, và giá trị thuế là giống nhau với những doanh nghiệp kinh doanh cùng mặt hàng. Trong khi đó các hàng hóa nhập lậu, trốn thuế lại ngang nhiên tồn tại trên thị trường cạnh tranh trực tiếp với hàng được bảo hộ, gây thiệt hại cho doanh nghiệp làm ăn đúng pháp luật.

Thứ hai, với việc nhập lậu hoặc xuất lậu những mặt hàng kém chất lượng, hoặc hàng giả không những gây tổn thất lớn cho người tiêu dùng, và doanh nghiệp làm hàng thật rất dễ bị ảnh hưởng tới uy tín và khó khăn hơn trong việc mở rộng thị trường. Điều này có thể làm giảm uy tín quốc gia trên thị trường quốc tế.

Thứ ba, hoạt động buôn lậu và gian lận thương mại sẽ tạo những đồng tiền “bẩn”, buộc những cá nhân sẽ thực hiện hoạt động rửa tiền tại trong nước hoặc qua nước ngoài sẽ tạo cơ hội cho các hoạt động tội phạm có tổ chức, xuyên quốc gia gây bất ổn và tác động xấu đến thương mại thế giới.

Như vậy, hoạt động buôn lậu, gian lận thương mại, trốn thuế… đang làm cho tài nguyên của quốc gia, tiền của và sức lao động của nhân dân bị bóc lột, làm mất cân đối giữa sản xuất và tiêu dùng, làm lệch hướng phát triển của nền kinh tế quốc dân. Buôn lậu và gian lận thương mại có thể kìm hãm tốc độ quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.

• Bắt giữ 450kg cánh gà không rõ nguồn gốc tại Bắc Giang
• Buôn lậu thuốc lá chưa bao giờ hết nóng
• Nghi vấn Amie Xinh Spa xem nhẹ hành lang pháp lý, “diễn trò” với khách hàng

Bùi Hương