Quỹ Phát triển khoa học và công nghệ quốc gia đã chính thức ra thông báo tiếp nhận hồ sơ đăng ký Giải thưởng Tạ Quang Bửu 2022.

Theo kế hoạch của Ban Tổ chức, Giải thưởng Tạ Quang Bửu năm 2022 sẽ được thực hiện theo lộ trình:

- Tiếp nhận hồ sơ: Từ ngày 30/11/2021 đến ngày 31/12/2021.

- Xét chọn Giải thưởng: Từ tháng 1/2022 đến tháng 4/2022.

- Trao tặng Giải thưởng: Tháng 5/2022.

Hồ sơ đề nghị xét tặng do cá nhân, tổ chức khoa học và công nghệ đề cử hoặc cá nhân nhà khoa học ứng cử.

Giải thưởng Tạ Quang Bửu là giải thưởng của Bộ Khoa học và Công nghệ, được tổ chức hằng năm nhằm khích lệ và tôn vinh các nhà khoa học có thành tựu nổi bật trong nghiên cứu cơ bản thuộc các lĩnh vực khoa học tự nhiên và kỹ thuật.

Giải thưởng được xét, trao tặng cho nhà khoa học là tác giả chính của công trình nghiên cứu cơ bản xuất sắc được thực hiện tại Việt Nam thuộc các lĩnh vực khoa học tự nhiên và kỹ thuật, bao gồm:

- Khoa học tự nhiên: Toán học, Khoa học máy tính và thông tin, Vật lý, Hóa học, Khoa học trái đất và môi trường, Sinh học, Khoa học tự nhiên khác;

- Khoa học kỹ thuật và công nghệ;

- Khoa học y, dược;

- Khoa học nông nghiệp.

Cơ cấu giải thưởng: Từ 1 - 3 giải thưởng (chính); 1 giải thưởng dành cho nhà khoa học trẻ (dưới 35 tuổi).

Quyền lợi của nhà khoa học được tặng Giải thưởng: Được nhận Bằng Chứng nhận Giải thưởng; được nhận tiền thưởng.

Bộ Khoa học và Công nghệ khuyến khích các tổ chức, cá nhân phát hiện và đề cử các ứng viên cho Giải thưởng nhằm thể hiện trách nhiệm và sự trân trọng kết quả nghiên cứu xuất sắc của các nhà khoa học.

Trước đó, vào năm 2021, Giải thưởng Tạ Quang Bửu đã không thể tìm được chủ nhân. 

Theo thông tin từ Quỹ Phát triển khoa học và công nghệ Quốc gia (Quỹ), ban tổ chức Giải thưởng Tạ Quang Bửu năm 2021 đã tiếp nhận 41 hồ sơ đăng ký từ các tổ chức Khoa học và Công nghệ và các nhà khoa học trên khắp cả nước. Các hồ sơ tiếp nhận được phân bố ở cả 8 ngành trong lĩnh vực khoa học tự nhiên và kỹ thuật, trong đó Vật lý và Khoa học Nông nghiệp có nhiều hồ sơ nhất (9 hồ sơ/ngành).

Quy trình đánh giá Giải thưởng năm 2021 được thực hiện theo quy định, bao gồm kiểm tra điều kiện hồ sơ; xin ý kiến chuyên gia phản biện; đánh giá tại Hội đồng Khoa học ngành của Quỹ (HĐKH) và Hội đồng Giải thưởng.

Ngày 29/4/2021, Hội đồng Giải thưởng năm 2021 đã họp đánh giá xét chọn hồ sơ. Tuy nhiên, sau hơn 4 tiếng thảo luận và bỏ phiếu, Hội đồng Giải thưởng quyết định không đề xuất tặng giải cho các hồ sơ đề cử.

Ngày 13/5/2021, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ đã phê duyệt đề xuất này.

Giải thích về nguyên nhân không thể tìm ra chủ nhân Giải thưởng Tạ Quang Bửu năm 2021, GS Ngô Việt Trung, Chủ tịch Hội đồng Giải thưởng cho biết, mặc dù số lượng hồ sơ tham gia đánh giá xét chọn tương đương các năm trước nhưng sau khi xét duyệt ban đầu chỉ có 2 HĐKH ngành Khoa học Trái đất và Môi trường và Sinh học Nông nghiệp đề cử 2 hồ sơ cho Giải thưởng chính và 2 hồ sơ cho Giải thưởng trẻ để xem xét tại Hội đồng Giải thưởng.

Tuy nhiên, các hồ sơ được đề cử đều thuộc lĩnh vực thực nghiệm, liên quan đến các vấn đề đang được các nhà khoa học thế giới quan tâm. Đó là công trình của PGS.TS. Ngô Đức Thành, TS. Bùi Minh Tuân về biến đổi khí hậu trong mưa, và công trình về sử dụng chất thay thế kháng sinh trong nuôi trồng thủy sản của TS. Đỗ Hữu Hoàng, công trình về hệ thống kỹ thuật trồng hoa cúc với quy mô lớn của TS. Hoàng Thanh Tùng.

GS Nguyễn Hữu Đức, Chủ tịch hội đồng ngành Vật lý, cho biết dù năm nay HĐKH ngành này cũng nhận được một số hồ sơ, trong đó có công trình xuất bản ở tạp chí có hệ số IF nhưng không đề cử công trình nào lên Hội đồng Giải thưởng.

Giải thích cho việc này, GS Đức cho biết lý do là hầu hết các công trình này mới được xuất bản chừng nửa năm trở lại đây trong khi hội đồng ngành Vật lý cho rằng cần đánh giá công trình ở bình diện quốc tế, thông qua số lượng trích dẫn.

“Vì vậy, các thành viên hội đồng Vật lý thống nhất để thêm một năm nữa để có đánh giá chuẩn xác hơn về chất lượng công bố với các công trình này”.

Ở HĐKH ngành Toán cũng có hai hồ sơ đề cử mà theo GS Ngô Việt Trung là đủ chất lượng. Tuy nhiên, đến lúc bỏ phiếu thì cả hai hồ sơ này đều không đạt được 2/3 số phiếu để đề cử lên Hội đồng Giải thưởng.  

Tuy không thể tìm ra chủ nhân cho Giải thưởng Tạ Quang Bửu 2021 nhưng ông Nguyễn Hữu Đức khẳng định điều này không thể phản ánh hết thực tế phát triển của nền khoa học công nghệ của nước nhà.

Thái An