Ngày 9/11, Trung tâm Thông tin và Thống kê khoa học và công nghệ TP.HCM (thuộc Sở Khoa học và Công nghệ TP.HCM) phối hợp cùng Công ty Cổ phần Dịch vụ xã hội mGreen tổ chức Hội thảo giới thiệu "Giải pháp công nghệ đô thị thông minh phân loại rác thải tại nguồn và thu gom rác tái chế - mGreen". 

Thực trạng thu gom chất thải rắn sinh hoạt ở nước ta

Theo ông Nguyễn Thi - Vụ Pháp chế, Bộ Tài nguyên và Môi trường, hiện nay lượng rác thải mỗi ngày tại các đô thị khoảng 32.000 tấn (thu gom 85,5%) và đang có xu hướng tăng lên. Con số này ở nông thôn là 14.200 tấn/ngày (thu gom 45% - 55%). Tuy nhiên, việc thu gom xử lý chỉ đạt mức trung bình khoảng 60%, phần còn lại vẫn ở ngoài môi trường. Việc xử lý vẫn chủ yếu thông qua các bãi chôn lấp với chất lượng chưa đạt yêu cầu.

"Trong chất thải rắn sinh hoạt có đến 60% chất thải hữu cơ nhưng hiện nay việc tái sử dụng để làm phân hữu cơ chỉ có 4% - một con số rất thấp. Nếu chúng ta giải quyết được phần chất thải hữu cơ này trong chất thải rắn sinh hoạt thì về cơ bản chúng ta sẽ giải quyết được các vấn nạn hiện nay đối với các hệ thống thu gom phân loại và chôn lấp rác", ông Thi nêu ý kiến.

Cũng theo ông Nguyễn Thi, hiện nay chuỗi thu gom phân loại rác của chúng ta phụ thuộc vào hệ thống ve chai là chủ yếu.

Các thách thức đối với việc phân loại rác vẫn còn rất lớn và phức tạp. Thói quen phân loại rác tại nguồn còn thấp, chính xác hơn là chưa có. Mặc dù quy định quản lý chất thải rắn theo Luật Bảo vệ môi trường năm 1993 đã có nhưng đến nay chưa tạo ra sự chuyển biến rõ rệt. Việc thu gom vẫn còn tập trung, chưa phân loại, chủ yếu chôn lấp và chưa tái chế.

Hệ thống tái chế còn nhỏ, chủ yếu quy hoạch thu gom xử lý chất thải rắn trong phạm vi tỉnh, chưa có liên kết vùng. Trong khi đó để nâng cao được hệ thống thu gom xử lý, chúng ta cần thực hiện ở cấp vùng, đồng thời nâng cao quy mô công nghệ thì mới hiệu quả.

Đứng trước những thách thức đó, ông Nguyễn Thi cho rằng cần có hướng dẫn khung pháp lý về phân loại rác tại nguồn, định giá dịch vụ thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải rắn sinh hoạt để UBND tỉnh sớm ban hành và thực thi. Về điều này, Bộ Tài nguyên và Môi trường đang xây dựng bộ hướng dẫn kỹ thuật về phân loại rác tại nguồn. Song song với việc tuyên truyền, vận động hộ gia đình, cá nhân thực hiện phân loại rác.

"Chúng ta cần thay đổi nhận thức, thay đổi hành vi, thay đổi cả một hệ thống thu gom phân loại rác, cần rất nhiều quy chế về tài chính, sự hợp tác của các khối tư, đặc biệt là khi chúng ta phát triển được các công nghệ thúc đẩy cho người dân phân loại rác tại nguồn nhằm hỗ trợ Nhà nước phân loại rác tại nguồn", ông Nguyễn Thi nhấn mạnh.

Giải pháp công nghệ phân loại và thu gom rác tái chế

Việc ứng dụng công nghệ trong phân loại, thu gom rác thải ngày càng trở nên cần thiết nhằm khuyến khích người dân phân loại rác tại nguồn. Trong đó, giải pháp mGreen giúp kết nối nhu cầu giữa người dân và người thu gom rác tái chế thông qua nền tảng Coalition loyalty program (tích điểm, bán hàng, đổi quà liên kết) và công nghệ Big Data, IoT.

Theo bà Trần Thị Thoa - Giám đốc Công ty Cổ phần Dịch vụ xã hội mGreen, doanh nghiệp đã phát triển ứng dụng mGreen gồm 3 ứng dụng di động dành cho chủ nguồn thải; đơn vị thu gom; chủ cửa hàng và một trang quản trị thông tin cho chính quyền địa phương, đơn vị quản lý.

"Với giải pháp này, người dân có thể đem rác tái chế tới các điểm thu đổi tập trung hoặc đặt lịch thu gom tại nhà khi đạt số lượng tối thiểu theo tiêu chí của đơn vị thu gom. Người dân sẽ được áp dụng cơ chế tích điểm và đổi quà tặng sau mỗi lần đổi rác thải", bà Trần Thị Thoa cho biết.

Ông Tống Việt Thành - Phó Trưởng phòng Quản lý chất thải rắn, Sở Tài nguyên và Môi trường TP.HCM đánh giá mGreen là giải pháp mang tính sáng tạo, thúc đẩy sự tham gia của cộng đồng nhằm giảm tối ta lượng rác thải phát sinh hằng ngày.

Theo ông Thành, việc thu gom rác hiện đang còn tập trung vào nhóm chất thải tái sử dụng, ví dụ như nhựa, kim loại, giấy có giá trên thị trường. Để đa dạng về hệ sinh thái cần phải quan tâm đến các vấn đề khác như: bồn thải, nơi để rác thải cồng kềnh,… mặc dù không sinh lợi nhuận nhiều nhưng đó là nhu cầu thực tế trong xã hội. 

Vấn đề thứ hai là trách nhiệm của nhà sản xuất. Các doanh nghiệp thường có xu hướng chỉ thu hồi sản phẩm thải bỏ bằng cách thu và đổi quà thuộc dòng sản phẩm trong chính hệ sinh thái của họ hơn là chia sẻ với các doanh nghiệp khác. Mặt khác, việc người dân tích điểm để sử dụng hoặc đổi tiền mặt còn liên quan đến vấn đề pháp lý. Do đó, trong quá trình phát triển dự án nhóm cần có giải pháp cải tiến thêm.

Bà Trần Thị Thoa, Giám đốc Công ty Cổ phần Dịch vụ xã hội mGreen cho biết thêm hiện tại mGreen cũng đang thu gom rác thải giá trị thấp. Cụ thể ở khu vực quận Tân Phú, TP.HCM, người dân có thể đổi túi cũ lấy túi mới, khi mang đến 1kg túi ni lông đã tích trữ có thể đổi 2kg túi đựng rác phân loại sinh học. 

Võ Liên