Trong thời gian qua, khi Hiệp định Thương mại tự do được kí kết, một loạt các thương hiệu xe hơi tại Đông Nam Á nói chung và Việt Nam nói riêng đã liên tiếp đóng cửa các nhà máy và rút khỏi thị trường.

Năm 2018, GM Việt Nam đã bán nhà máy cùng hệ thống phân phối cho VinFast. Năm 2019, hãng xe lớn thứ 3 của Nhật Bản là Nissan Motor cũng thông báo ngừng hoạt động sản xuất ô tô tại Indonesia và Việt Nam.

Trước tình hình đó, nếu Việt Nam không kịp thời thay đổi thì việc duy trì sản xuất, lắp ráp sẽ khó khăn.

Doanh nghiệp nước ngoài có hai sự lựa chọn là sản xuất tại Việt Nam để bán hoặc sản xuất tại nước ngoài rồi nhập khẩu về. Trong tương lai, hầu hết ô tô nhập khẩu về Việt Nam sẽ được miễn thuế nhập khẩu. Do đó, nếu không có hỗ trợ thì các nhà sản xuất ô tô sẽ tính toán lại hiệu quả, tập trung sản xuất ở các nước có điều kiện tốt rồi bán vào Việt Nam.

Theo báo cáo Bộ Công thương về đánh giá tác động của Hiệp định ATIGA, giá nhập khẩu trung bình ô tô các loại năm qua đã giảm hơn 4.000 USD/xe, từ mức 26.649 USD/xe xuống còn 22.275 USD/xe. Trong đó, ô tô dưới 9 chỗ ngồi giá nhập khẩu trung bình giảm xấp xỉ 3.000 USD/xe (từ mức 22.530 USD/xe xuống còn 19.258 USD/xe). Điều này cho thấy sức ép không hề nhỏ đối với ngành công nghiệp sản xuất ô tô trong nước hiện nay.

Để cạnh tranh được với xe nhập khẩu, các mẫu xe sản xuất trong nước không còn cách nào khác là phải giảm giá thành sản xuất hoặc tìm hướng xuất khẩu sang thị trường nước ngoài. Việc giảm giá thành sản xuất hiện nay là bài toán khó với các doanh nghiệp. Bên cạnh đó, thị trường tiêu thụ ô tô trong nước vẫn còn nhiều hạn chế và chưa mở rộng. Vì vậy các doanh nghiệp buộc phải đưa thương hiệu của mình đến với thị trường quốc tế nhằm thay đổi cơ cấu kinh doanh.

Hiện nay, một số doanh nghiệp trong nước đã bước đầu tìm đường xuất khẩu ô tô đi các nước. Cụ thể, ngày 28/12/2019, doanh nghiệp ô tô lớn nhất Việt Nam là Thaco - Trường Hải đã xuất khẩu lô 15 chiếc xe buýt sang Philippines. Dự kiến, lượng xe buýt xuất khẩu sang thị trường Philippines năm 2020 của Thaco sẽ tăng lên 200 xe.

Trước đó, doanh nghiệp này cũng đã xuất khẩu 120 xe du lịch Kia Cerato phiên bản Deluxe sang Myanmar. Gần đây nhất, ngày 23/2, Thaco cũng đã xuất khẩu 40 xe du lịch Kia Grand Carnival sang chính đối thủ lớn nhất của công nghiệp ô tô Việt Nam là Thái Lan. Đây là lô xe du lịch đầu tiên của Thaco xuất khẩu sang thị trường này, mở đầu cho việc thực hiện mục tiêu năm 2020 xuất khẩu hơn 1.600 xe các loại với tổng giá trị đạt trên 50 triệu USD.

Ngoài Trường Hải Thaco, thương hiệu ô tô khác là VinFast cũng đã chính thức xác nhận khả năng sẽ xuất khẩu ô tô trong thời gian tới. Cụ thể, ngày 26/2, Phó Tổng Giám đốc Tập đoàn Vingroup - ông Jim DeLuca xác nhận thông tin với giới truyền thông Úc về việc VinFast sắp tung sản phẩm vào thị trường nước này. Theo đó, VinFast đã thành lập một trung tâm kỹ thuật tại Melbourne và sắp có kế hoạch tung sản phẩm vào thị trường Úc. Đây là một thị trường tiềm năng rõ rệt đối với nhãn hiệu xe hơi VinFast của Việt Nam.

Hiện tại, một số doanh nghiệp sản xuất ô tô tại Việt Nam cũng đã và đang mở rộng sản xuất. Công ti Ford Việt Nam vừa công bố khoản đầu tư bổ sung trị giá 82 triệu USD để nâng cấp nhà máy lắp ráp ô tô tại Hải Dương. Trong đó, đại diện một doanh nghiệp sản xuất lắp ráp ô tô lớn tại Việt Nam cũng tiết lộ, công ty đã đàm phán gần xong với phía Nhật Bản về việc mở rộng đầu tư vào sản xuất lắp ráp ô tô tại Việt Nam. Chỉ cần Chính phủ thông qua chính sách về thuế tiêu thụ đặc biệt với ô tô sản xuất lắp ráp trong nước thì họ sẽ ngay lập tức vào đầu tư. Cục diện thị trường ô tô trong nước thay đổi buộc các nhãn hiệu, nhà máy sản xuất lắp ráp xe tại Việt Nam có hướng đi mới. Đây là một thách thức lớn và cũng là cơ hội phát triển của các hãng xe. Thay đổi và tiến ra thị trường nước ngoài là hướng đi sống còn duy nhất cho các thương hiệu ô tô tại Việt Nam hiện nay.

• Bắc Giang: Cấp mới 37 nhãn hiệu bảo hộ cho các sản phẩm chủ lực của tỉnh

• Nhãn hiệu phi truyền thống: Những điều cần biết về bảo hộ nhãn hiệu mùi

• Việt Nam được đưa ra khỏi danh sách 'Các nước có nguy cơ lây nhiễm Covid-19' trong cộng đồng

Ngọc Hương