Hiểu đúng về số hóa cơ sở hạ tầng trong đô thị thông minh

Theo PGS.TS. Nguyễn Đức Lộc cần hiểu đúng về số hóa cơ sở hạ tầng trong đô thị thông minh. Khái niệm số hóa với ý niệm ban đầu là sự nhân đôi, nhân bản. Hạ tầng cơ sở vật chất là hạ tầng hiện hữu, việc số hóa cơ sở vật chất hạ tầng nghĩa là nhân đôi hạ tầng vật chất lên bằng hạ tầng số. Khi chúng ta vượt qua số hóa thì sẽ giải quyết được nhiều vấn đề, chẳng hạn trước đây chúng ta phải di chuyển một đoạn đường rất xa, nhưng với số hoá sẽ giúp rút ngắn được vấn đề không gian và thời gian rất nhiều. 

"Chúng ta sáng tạo ra để làm cái gì? Phục vụ cái gì?", đó là 2 câu hỏi mà PGS.TS. Nguyễn Đức Lộc cho rằng cần đặt ra trong quá trình sáng tạo.

Hiện nay, nhiều người lo lắng số hóa sẽ lấy đi công việc của người dân. Nhưng thực tế, các nghiên cứu cho thấy công việc tiếp tục nảy sinh từ quá trình số hóa, đồng thời công việc của con người cũng giản đơn hơn nhiều. Ở các mô hình thông minh khác, gần như máy móc làm công việc trọng yếu xử lý hết các vấn đề, thế nhưng mặt trái của quá trình số hóa là có những người không hội nhập được. 

"Nếu như không hội nhập được thì "thành phố thông minh" chỉ dành cho một số ít người, chứ không phải cho số đông người dân bình thường. Chính vì vậy ngay từ lúc này, chúng ta phải hướng đến giải pháp sáng tạo để phục vụ vấn đề dân sinh, từ đó chúng ta có thể có hướng đi riêng", PGS.TS. Nguyễn Đức Lộc nhấn mạnh. 

Ông Lộc đưa ra ví dụ, hiện nay người ta bắt đầu suy nghĩ đến việc chế tạo robot làm trong lĩnh vực "3D" (difficult - dangerous - dirty), nghĩa là các công việc nguy hiểm, công việc khó, dơ bẩn, còn con người sẽ tập trung vào các công việc giản đơn.

Tuy nhiên, nếu không hội nhập được với số hóa sẽ dẫn tới hệ quả ngược - máy móc làm công việc nhàn hạ, còn người dân bình thường lại phải làm những công việc "3D". Rất nhiều các mô hình đô thị trên thế giới đã lặp lại điều đó, những người không hội nhập được, cuối cùng không biết làm gì dẫn đến phải đi làm những công việc đáng lẽ ra máy móc phải làm.

"TP Thủ Đức đang trong những năm đầu tiên xây dựng, định hình. Chúng ta phải đặt trọng tâm vì con người lên đầu. Các mô hình sáng tạo sẽ thay thế những công việc nguy hiểm, dơ bẩn, khó khăn. Lúc đó, con người sẽ làm những việc khác. Nếu không, chúng ta sẽ bị kéo theo guồng của đô thị thông minh chuẩn này chuẩn kia, để rồi khi chúng ta quay lại thì người dân của chúng ta lại gặp khó khăn", ông Lộc nêu lên vấn đề. 

Chọn lựa “vị nhân sinh” vẫn đảm bảo cạnh tranh về kinh tế

Theo PGS.TS. Nguyễn Đức Lộc thực tế thế giới cho thấy không phải sáng tạo nào cũng phục vụ cho mục tiêu chung vị nhân sinh, mà vấn đề nằm ở sự lựa chọn định hướng phát triển. "Chọn lựa mô hình đô thị vị nhân sinh không có nghĩa là không cạnh tranh được yếu tố về kinh tế, về thương mại", ông Lộc nhấn mạnh. 

Tại hội thảo, ông Lộc cũng đưa ra một số đề xuất về hướng chính sách cơ sở hạ tầng đô thị thông minh vị nhân sinh. Đầu tiên, với nền kinh tế thông minh, thành phố phải định vị mình ở vị trí trung tâm của sự đổi mới và thu hút người tài.

Thứ hai, nền quản trị thông minh, thành phố cần có một hệ thống công quyền ứng dụng kỹ thuật số cao với các dịch vụ trực tuyến, hệ thống wifi công cộng và dữ liệu số nội sinh. Ông Lộc cho rằng đây là một yếu tố quan trọng, bởi lẽ chúng ta không thể bàn tới thành phố thông minh nếu những người phục vụ công quyền không nắm bắt bắt được khuynh hướng của thành phố này.

Thứ ba, môi trường thông minh, là một thành phố có thể hóa giải các xung đột của một không gian sống, sự di chuyển đô thị và của một trung tâm kinh tế... trong khi vẫn có thể đảm bảo môi trường bền vững.

PGS.TS. Nguyễn Đức Lộc cho biết qua đợt khảo sát lần 1, TP Thủ Đức có rất nhiều di sản văn hóa dân tộc. Vì vậy, quy hoạch cũng cần phải chú ý đến vấn đề di sản. "Người ta có thể mua một thành phố bằng tiền, nhưng người ta có tiền cũng không mua được lịch sử. Cái đó là giá trị quý giá nếu trong quá trình phát triển đô thị mà chúng ta không quan tâm thì sẽ tiếc nuối", ông Lộc nhấn mạnh.

PGS.TS Phan Thị Hồng Xuân, Chủ tịch Hội hữu nghị Việt Nam - Đông Nam Á TP.HCM đưa ra dẫn chứng về bài học của Indonesia. Hiện nay, kinh tế sáng tạo của Indonesia ở vị trí thứ 3 trên thế giới (sau Mỹ và Hàn Quốc). Vừa qua, Chính phủ của Indonesia quyết định chuyển thủ đô từ Jakarta sang khu vực Kalimantan và đặt tên Thủ đô mới là Nusantara. Giới chức nước này đang nỗ lực thúc đẩy mục tiêu xây dựng một đô thị trung tâm lấy tiêu chí xanh, thông minh, bền vững làm nền móng, muốn được như vậy thì chú trọng dịch vụ tế và giáo dục chất lượng cao.

Theo bà Xuân những bài học từ Indonesia có thể tham khảo cho TP Thủ Đức khi lựa chọn những tiêu chí quan trọng như xanh, thông minh, bền vững, quan tâm đến y tế và con người. Điều này góp phần tạo nền một thành phố vị nhân sinh.

Ông Nguyễn Trần Phú Thịnh - Trưởng phòng Khoa học Công nghệ TP Thủ Đức - cho biết thời gian đến, UBND TP Thủ Đức tiếp tục phối hợp chặt chẽ với các đơn vị trong các hoạt động nhằm hợp tác đa phương và chuyển đối số trong lĩnh vực khác nhau như y tế, giáo dục, giao thông, môi trường, xây dựng, thương mại dịch vụ, du lịch,... Đồng thời mạnh dạn thí điểm các chính sách thử nghiệm sản phẩm mới, ứng dụng các giải pháp ưu Việt dựa trên công nghệ tiên tiến nhằm phát triển kinh tế xã hội TP Thủ Đức.

Võ Liên