Quyết bảo vệ quyền hạt nhân

Trong ngày đàm phán thứ hai 21-11, Iran vẫn khẳng định quyền làm giàu uranium. Trưởng đoàn đàm phán hạt nhân Iran Abbas Araghchi tuyên bố Tehran sẽ không ký thỏa thuận hạt nhân với các cường quốc thế giới, trừ phi quốc tế công nhận quyền làm giàu uranium của họ. Hãng thông tấn chính thức IRNA dẫn phát biểu của ông Araghchi, trên tài khoản cá nhân tại trang mạng Twitter, nêu rõ: “Mọi thỏa thuận mà không bao hàm quyền làm giàu uranium (của Iran) một cách trọn vẹn sẽ không được chấp nhận”. 

Iran luôn khẳng định lập trường về quyền hạt nhân của mình, quan điểm này được nhắc đi nhắc lại trước vòng đàm phán khi lãnh tụ tinh thần Iran, Đại giáo chủ Ayatollah Ali Khamenei, tuyên bố Iran sẽ không lùi bước trong bảo vệ quyền lợi quốc gia, đặc biệt là quyền phát triển hạt nhân. Tổng thống Iran Hassan Rouhani cũng liên tục khẳng định Iran sẽ không bao giờ từ bỏ quyền sản xuất nhiên liệu hạt nhân vì mục đích hòa bình. Phần lớn đại biểu Quốc hội Iran đều muốn ông Rouhani giữ vững quan điểm này. Một thành viên quốc hội khẳng định: Chính phủ có nghĩa vụ bảo vệ quyền hạt nhân của Iran trong các vòng đàm phán tới.

Khi kết thúc ngày đàm phán thứ hai, Trưởng đoàn đàm phán hạt nhân Iran, Thứ trưởng Ngoại giao Abbas Araqchi, tuy không thông báo chi tiết, nhưng cho biết bất đồng lớn nhất chưa thể vượt qua là quyền làm giàu uranium của Tehran. Hiện nhóm P5+1 muốn Iran ngừng một số phần trong chương trình hạt nhân của mình trong vòng 6 tháng nếu muốn các biện pháp cấm vận được hạ nhiệt, cho rằng việc đạt được thỏa thuận “giai đoạn đầu” sẽ làm giảm căng thẳng, cũng như để Iran và nhóm P5+1 có thêm thời gian tìm ra thỏa thuận cuối cùng chấm dứt nỗi lo ngại của cộng đồng quốc tế về khả năng chế tạo bom nguyên tử của quốc gia Hồi giáo này.

Nỗ lực đạt thỏa thuận tạm thời

Tổng thống Nga Vladimir Putin tuyên bố nước này lạc quan về cuộc đàm phán giữa nhóm P5+1 và Iran. Theo ông, Mátxcơva hy vọng sẽ tìm được những giải pháp tháo gỡ các bên cùng chấp nhận được trong thời gian sớm nhất. Tổng thống Putin khẳng định các cuộc đàm phán giữa nhóm P5+1 và Iran cho thấy hiện đang có những cơ hội mới cho vấn đề này. Trong khi đó, theo một số nguồn thạo tin tại Geneva, Ngoại trưởng Mỹ John Kerry có thể sẽ bay sang Thụy Sĩ để cùng tham gia với các trưởng đoàn đàm phán của nhóm P5+1 trong nỗ lực mới nhằm đạt được một thỏa thuận tạm thời khai thông tình trạng bế tắc kéo dài trong thời gian qua với Iran.

Ông Micheal Mann, người phát ngôn của bà Catherine Ashton, đại diện cấp cao về chính sách an ninh và đối ngoại của Liên minh châu Âu (EU), cho biết cuộc đàm phán giữa Ngoại trưởng Iran Mohammad Javad Zarif và bà Ashton trong vai trò đại diện cho Nhóm P5+1 “rất chi tiết và có ý nghĩa”. Các nhà ngoại giao nhận định cuộc đàm phán đã đề cập tới mọi “ngóc ngách” của vấn đề, tập trung vào những điểm bất đồng và thừa nhận “vẫn còn tồn tại những điểm khác biệt trong quan điểm của mỗi bên”. 

Liên quan đến diễn biến cuộc đàm phán tại Geneva, thủ lĩnh phe đa số tại Thượng viện Mỹ, Thượng nghị sĩ Harry Reid, tuyên bố rằng nếu các cuộc đàm phán trên không đạt kết quả, Thượng viện Mỹ sẽ tiến tới việc áp đặt các biện pháp trừng phạt mới đối với Iran vào tháng 12 tới. Tuy nhiên, Đại sứ Mỹ tại LHQ Samantha Power cho biết Washington sẽ nới lỏng các biện pháp trừng phạt, giảm 6 tỷ USD thiệt hại cho Iran, nếu nước này đồng ý hạn chế phát triển chương trình hạt nhân gây tranh cãi của mình.