Mới đây, văn phòng Sở hữu trí tuệ EU (EUIPO) đã ra phán quyết rằng mẫu scooter của công ty Zhejiang Zhongheng (Trung Quốc) có những đặc điểm thiết kế riêng nếu so với mẫu Vespa LX của Piaggio. Cụ thể, thiết kế của Zhejiang có nhiều đường góc cạnh hơn so với các nét tròn của Vespa LX.

"Không có nguy cơ nhầm lẫn ở những người tiêu dùng có hiểu biết," các thẩm phán kết luận.

Theo trang The Local của Ý, quyết định của toà án Luxemburg được đưa ra sau 5 năm Piaggio lần đầu tiên đệ đơn kiện vi phạm sở hữu trí tuệ lên toà án EU, khẳng định rằng đăng kí sản phẩm scooter của Zhejiang tại EU là không đúng luật vì nó nhái thiết kế của Vespa đã có mặt trên thị trường từ năm 1946.

Đây không phải lần đầu tiên các hãng xe lớn vác đơn đi kiện các công ty Trung Quốc. Tuy nhiên rất ít hãng nước ngoài được xử thắng. Vậy vì sao việc xử kiện lại khó khăn đến thế, khi giới chuyên môn và người sử dụng đều không khó để nhận ra thiết kế bị sao chép?

Trước đó, vụ kiện thành công của Land Rover đối với Landwind là lần đầu tiên một hãng xe nước ngoài được xử thắng trước một hãng nội địa ngay tại Trung Quốc, theo Fox News. Hãng xe Anh đã theo đuổi vụ kiện từ 3 năm trước.

Theo Auto Express (Anh), tạp chí này tham khảo ý kiến các luật sư và nhận thấy vấn đề nằm ở chỗ "Không có luật bản quyền quốc tế". Tức là thiết kế của Land Rover được bảo hộ ở Anh, nhưng khi sang nước khác thì chưa được bảo hộ, nên khó có cơ sở để kiện tụng.

Land Rover muốn kiện Landwind sao chép, cần chứng minh được hãng xe Trung Quốc sao chép những gì. Tòa án xem xét các chứng cứ mà hai bên cung cấp, từ đó đưa ra quyết định. Trong vụ kiện này, Land Rover thắng vì tòa tuyên bố Landwind đã sao chép 5 thiết kế độc quyền của Range Rover Evoque để tạo ra mẫu X7 như đèn, lưới tản nhiệt...

Việc chứng minh này tùy từng trường hợp, tùy từng hãng có cung cấp đủ chứng cứ hay không để tòa kết luận. Thời gian, chi phí và sự rắc rối trong thủ tục là các yếu tố khiến nhiều hãng biết rằng bị sao chép thiết kế nhưng cũng không đủ kiên nhẫn để theo kiện. Nhưng nếu doanh số của hãng bị ảnh hưởng bởi thiết kế của đối thủ, vấn đề sẽ trở nên phức tạp giống trường hợp của Land Rover.

Năm 2016, tòa từng bác bỏ đơn kiện của Land Rover một lần, bởi lẽ bằng sáng chế Evoque mà hãng xe Anh nộp ở Trung Quốc năm 2016, trong khi xe ra mắt trên thị trường từ năm 2015, vì vậy không có ý nghĩa. Thậm chí khi đó, tòa còn bác bỏ luôn bằng sáng chế này. Đồng nghĩa với việc, Evoque được bảo hộ bản quyền ở Anh, nhưng không được bảo hộ ở Trung Quốc.

Một ví dụ đơn giản, nếu muốn chứng minh đối thủ sao chép đèn pha, hãng phải đưa ra chứng cứ về việc đèn pha của hãng được tạo ra vào năm nào, đã đăng ký bản quyền hay chưa, thiết kế của đối thủ giống ở những điểm gì, lịch sử của đối thủ từng có thiết kế như vậy hay chưa. Ngay cả khi cung cấp đủ tài liệu, việc quyết định đôi khi còn phụ thuộc vào ý chí của tòa án. Bởi lẽ, bản vẽ thiết kế cũng giống như các tác phẩm nghệ thuật, rất khó để đo lường hay định đoạt.

Ở Trung Quốc, có thể dễ dàng bắt gặp các mẫu xe nhái ở khắp các ngả đường. Những sản phẩm này vẫn được giới thiệu đường đường chính chính ngay tại các triển lãm ôtô lớn như Bắc Kinh hay Thượng Hải, nơi các phiên bản gốc cùng xuất hiện. 

Vân Trang