Theo đó, hai dòng cà phê truyền thống Arabica và Robusta canh tác tại tỉnh Lâm Đồng vừa được Cục Sở hữu trí tuệ trao giấy chứng nhận Chỉ dẫn địa lý “Lâm Đồng”.

Sự kiện khẳng định giá trị đặc trưng, nguồn gốc xuất xứ và chất lượng vượt trội. Đồng thời, là minh chứng cho nỗ lực bền bỉ của các cơ quan quản lý, nhà khoa học, doanh nghiệp và người dân trong hành trình xây dựng, đăng ký, bảo hộ và phát triển thương hiệu cà phê mang đậm bản sắc địa phương.

Phó Cục trưởng Cục Sở hữu trí tuệ Lê Huy Anh nhấn mạnh, việc được bảo hộ chỉ dẫn địa lý giúp nâng cao uy tín và năng lực cạnh tranh cho cà phê Lâm Đồng, đồng thời mở ra cơ hội xây dựng chuỗi giá trị bền vững, góp phần khẳng định vị thế của ngành cà phê Việt Nam trên thị trường quốc tế.

Được biết, hiện, toàn tỉnh Lâm Đồng hiện có 33 mã số vùng trồng cà phê với sản lượng hơn 3.330 tấn; hơn 118.900 ha cà phê được chứng nhận sản xuất bền vững theo các tiêu chuẩn VietGAP, 4C, UTZ, Rainforest, hữu cơ... Việc tuân thủ các tiêu chuẩn này là yếu tố then chốt giúp cà phê Lâm Đồng đáp ứng yêu cầu các thị trường khó tính, nâng cao giá trị và bảo đảm khả năng truy xuất nguồn gốc; qua đó, tạo nền tảng vững chắc cho mục tiêu phát triển xanh, thích ứng với biến đổi khí hậu.

Đáng chú ý, tỉnh đã sớm triển khai kế hoạch hành động thích ứng với quy định chống phá rừng (EUDR) của Liên minh châu Âu, thành lập nhóm công tác công - tư cấp tỉnh, xây dựng cơ sở dữ liệu rừng và vùng trồng, đồng thời tổ chức nhiều hội thảo, tập huấn giúp nông dân và doanh nghiệp tiếp cận, đáp ứng yêu cầu khắt khe của thị trường EU. Đây là bước đi chủ động, thể hiện trách nhiệm của Lâm Đồng trong chuỗi cung ứng cà phê toàn cầu bền vững.

Trên hành trình nâng tầm giá trị cà phê, việc xây dựng và bảo hộ sở hữu trí tuệ luôn được tỉnh chú trọng. Toàn tỉnh hiện có 21 nhãn hiệu cà phê được đăng ký bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ, trong đó có 15 nhãn hiệu thông thường; 6 nhãn hiệu hàng hóa, như cà phê Đắk Mil, Bazan, Arabica LangBiang, Arabica Cầu Đất… và thương hiệu “Đà Lạt - kết tinh kỳ diệu từ đất lành” được quảng bá rộng rãi.

Năm 2024, sản lượng cà phê nhân Lâm Đồng xuất khẩu đạt hơn 158.000 tấn, giá trị hơn 478,8 triệu đô la Mỹ. Các thị trường xuất khẩu chính là Thụy Sĩ, Italia, Nhật Bản, Tây Ban Nha, Đức…; đều là những thị trường yêu cầu cao về chất lượng và tiêu chuẩn bền vững.

Đến năm 2025, toàn tỉnh Lâm Đồng đã hình thành 67 chuỗi liên kết sản xuất và tiêu thụ cà phê, với sự tham gia của hơn 29.400 nông hộ, sản lượng khoảng 185.000 tấn/năm, chiếm 18,5% tổng sản lượng cà phê toàn tỉnh.

Việc tham gia các chuỗi liên kết sản xuất, tiêu thụ cà phê chất lượng cao giúp người trồng dần chuyển từ tư duy “sản lượng” sang “chất lượng và giá trị”, chú trọng quy trình sản xuất sạch, thu hái chọn lọc, chế biến ướt và phơi đạt chuẩn.

Vùng trồng cà phê ở Lâm Đồng có độ cao so với mực nước biển hơn những vùng trồng ở các khu vực khác (từ 1.200 mét đến hơn 2.200 mét đối với cà phê Arabica và tập trung ở độ cao từ 700 mét đến 850 mét đối với cà phê Robusta).

Một số nghiên cứu đã kết luận, độ cao vùng trồng là yếu tố ảnh hưởng đến màu sắc của hạt cà phê nhân. Ở vùng cao, khí hậu mát mẻ làm thời gian chín của quả cà phê kéo dài giúp hạt cà phê phát triển đầy đặn, cấu trúc hạt chắc, ít xốp (mật độ hạt cao) và duy trì màu xanh ngọc bích sáng, đồng đều hơn.

Ngược lại, ở vùng thấp, nhiệt độ cao khiến hạt chín nhanh, cấu trúc hạt xốp (mật độ hạt thấp), màu sắc có xu hướng ngả vàng hoặc hoặc xỉn màu do quá trình oxy hóa.

Độ cao vùng trồng cùng với yếu tố thổ nhưỡng không những ảnh hưởng đến màu sắc mà còn có tác động trực tiếp đến hàm lượng protein thô và hương vị của cà phê. Cà phê Lâm Đồng được trồng ở độ cao lớn hơn trong điều kiện đất giàu chất hữu cơ và nitơ tổng số, nhờ đó hàm lượng protein thô trong cà phê cao hơn, hương vị phong phú hơn do phản ứng Maillard diễn ra mạnh mẽ khi rang.

Cà phê Arabica Lâm Đồng là dòng cà phê thích hợp với người uống cà phê có gu mạnh do hàm lượng cafein cao. Điều này do đất trồng ở Lâm Đồng có hàm lượng khoáng chất phong phú (đặc biệt là K dễ tiêu giàu và giàu đạm), pH chua nhẹ (4,79-5,58) và khả năng trao đổi cation cao.

Vùng trồng cà phê Robusta Lâm Đồng, Buôn Ma Thuột và Đắk Hà có độ cao chênh lệch không lớn nhưng do việc áp dụng phương thức canh tác tự nhiên nên cây cà phê ở Lâm Đồng phải chống chọi với sâu bệnh nhiều hơn. Để tự vệ, cây đã kích hoạt cơ chế sinh học và sản sinh nhiều cafein hơn, từ đó làm tăng hàm lượng cafein trong hạt của cà phê Robusta Lâm Đồng.

Ngoài ra, người trồng cà phê (cả Arabica và Robusta) tại tỉnh Lâm Đồng còn trồng cây che bóng và cây đai rừng cho vườn cà phê. Việc này làm giảm nhiệt độ môi trường góp phần làm chậm quá trình chín của quả cà phê. Các kỹ thuật như lựa chọn quả chín (tỷ lệ quả chín đạt từ 95% trở lên), tuyển chọn hạt cà phê nhân thành phẩm bằng tay, kiểm tra nhiệt độ và thời gian rang luôn được người chế biến cà phê tại vùng địa lý Lâm Đồng kiểm soát chặt chẽ. Sản phẩm cà phê nhân, cà phê hạt rang, cà phê bột Lâm Đồng được đóng gói trong khu vực địa lý để đảm bảo khả năng khả năng truy suất nguồn gốc địa lý của sản phẩm.

Giai đoạn tới, Lâm Đồng tiếp tục phát triển cà phê theo hướng bền vững, nâng cao giá trị gia tăng và sức cạnh tranh. Trên cơ sở quy hoạch tỉnh mới, ngành nông nghiệp địa phương sẽ tiến hành rà soát, quy hoạch vùng sản xuất cà phê đặc sản gắn với vùng nguyên liệu phục vụ công nghiệp chế biến; tham mưu xây dựng cơ chế, chính sách đặc thù của tỉnh hỗ trợ phát triển sản xuất; khuyến khích chế biến sâu; ứng dụng công nghệ số trong giám sát, quản lý vùng trồng, truy xuất nguồn gốc sản phẩm… Đồng thời, cơ quan chức năng cũng hỗ trợ chứng nhận chất lượng, phát triển thương hiệu “Cà phê Lâm Đồng” gắn với định hướng nông nghiệp xanh, hữu cơ, tuần hoàn; đẩy mạnh xúc tiến thương mại và quảng bá thương hiệu tới các nước trong thị trường EU.

TH