Chỉ dẫn địa lý là từ khóa quan trọng trong chiến lược phát triển để chinh phục thị trường trong nước cũng như là “hộ chiếu” để các sản phẩm có thể tiếp cận với thị trường quốc tế. Sản phẩm bưởi Tân Triều dù đã được cấp chỉ dẫn địa lý vào năm 2012 nhưng đến nay vẫn chưa thật sự tận dụng được ưu thế để phát triển.

Đã bảo hộ chỉ dẫn địa lý nhưng vẫn bị mạo danh

Sản phẩm bưởi Tân Triều gồm hai loại là bưởi đường lá cam và bưởi ổi đã được bảo hộ chỉ dẫn địa lý vào năm 2012. Bưởi Tân Triều trên địa bàn huyện Vĩnh Cửu (Đồng Nai) tập trung chủ yếu trên địa bàn các xã Bình Hòa, Tân Bình, Bình Lợi, Thiện Tân và Tân An. Cho đến nay, bưởi đường lá cam là loại bưởi được trồng phổ biến, bưởi ổi không còn được trồng theo quy mô vườn.

>>> Chỉ dẫn địa lý bưởi Tân Triều: Ông Năm Huệ - người ‘giữ lửa’ cho làng bưởi

Được biết, bưởi đường lá cam có giá giá dao động từ 660.000 - 760.000 đồng/chục (chục 12 trái). Vào dịp lễ tết, bưởi Tân Triều có giá bán cao hơn.

Bưởi Tân Triều được UBND huyện Vĩnh Cửu xác định là cây trồng chủ lực của huyện trong phát triển kinh tế nông nghiệp. Trong những năm gần đây, huyện vẫn đang tiếp tục triển khai thực hiện công tác chuyển đổi cơ cấu cây trồng tại các vùng nằm trong vùng chỉ dẫn địa lý bưởi Tân Triều để mở rộng vùng chuyên canh cây bưởi.

Đến năm 2021, tổng diện tích trồng bưởi trên địa bàn huyện Vĩnh Cửu là 1.288ha, tăng gần 600ha so với thời điểm năm 2012. 

Tuy nhiên, vấn đề khiến cả cơ quan quản lý và nông dân lo lắng trong thời gian gần đây là tình trạng giả mạo bưởi Tân Triều, đặc biệt vào mỗi dịp tết Nguyên Đán. Một số tiểu thương mang bưởi được trồng ở các vùng khác đến cù lao Tân Triều (huyện Vĩnh Cửu, tỉnh Đồng Nai) để bán dưới tên bưởi Tân Triều. Việc mạo danh này ngày càng phổ biến tại các khu vực lân cận như TP.HCM, Bình Dương,…

Chỉ dẫn địa lý là dấu hiệu dùng để chỉ sản phẩm có nguồn gốc từ khu vực, địa phương, vùng lãnh thổ hay quốc gia cụ thể.

Chỉ dẫn địa lý được bảo hộ nếu đáp ứng các điều kiện sau đây:

– Sản phẩm mang chỉ dẫn địa lý có nguồn gốc địa lý từ khu vực, địa phương, vùng lãnh thổ hoặc nước tương ứng với chỉ dẫn địa lý.

– Sản phẩm mang chỉ dẫn địa lý có danh tiếng, chất lượng hoặc đặc tính chủ yếu do điều kiện địa lý của khu vực, địa phương, vùng lãnh thổ hoặc nước tương ứng với chỉ dẫn địa lý đó quyết định.

Đại diện Phòng Kinh tế và Hạ tầng huyện Vĩnh Cửu cho biết: “Vấn đề mạo danh bưởi Tân Triều thường xảy ra vào dịp tết. Hiện nay, quản lý thị trường vẫn chưa xử lý triệt để vấn đề này vì bưởi Tân Triều chưa có tem hay logo”.

Theo đó, dù nhiều đơn vị tham gia thiết kế tem và logo cho bưởi Tân Triều nhưng đến nay vẫn chưa có sự thống nhất.

Việc mạo danh cũng đem lại không ít trở ngại trong việc lựa chọn của người tiêu dùng, khi họ không thể phân biệt bưởi Tân Triều thật và loại bưởi giả mạo được bán ngay tại nơi được cấp chỉ dẫn địa lý “bưởi Tân Triều”.

>>> Chỉ dẫn địa lý bưởi Tân Triều: Ngon nức tiếng nhờ đâu?

Ông Năm Huệ - người trồng bưởi lâu năm tại cù lao Tân Triều cho biết: “Tôi rất buồn vì vấn đề giả mạo. Bưởi Tân Triều thực sự phải được trồng trên đất cù lao Tân Triều mới cho vị riêng. Nếu giống bưởi này đem đi nơi khác trồng vẫn cho ra vị ngon, nhưng không mang lại hương vị đặc trưng của bưởi Tân Triều. Khách hàng nên mua trực tiếp tại vườn sẽ chính xác hơn".

Đường 'xuất ngoại' còn xa

Trong 5 năm trở lại đây, sản lượng bưởi trên địa bàn huyện Vĩnh Cửu đạt năng suất bình quân 15 tấn, chủ yếu với loại bưởi đường lá cam. Tuy nhiên, sản lượng xuất khẩu vẫn là con số không, bởi lẽ bưởi Tân Triều chỉ đủ cung cấp ở thị trường trong nước.

Khó khăn của địa phương hiện nay là chưa thành lập được tổ chức quản lý nội bộ cho chỉ dẫn địa lý bưởi Tân Triều. UBND huyện Vĩnh Cửu hiện đang nỗ lực để thành lập một tổ chức chung cho chỉ dẫn địa lý bưởi Tân Triều, từ đó sẽ có tem và logo chung cho bưởi Tân Triều, thay vì mỗi đơn vị hợp tác xã, mỗi hộ dân mang một nhãn hiệu riêng. Hơn nữa, việc mua bán qua nhiều khâu trung gian là một trong những thiệt thòi cho người nông dân trồng bưởi Tân Triều.

Việc sản xuất nhỏ lẻ chưa có liên kết là nguyên nhân khiến cho bưởi Tân Triều khó có cơ hội xuất khẩu. Hơn nữa, chưa có sự thống nhất ở tem và logo cho sản phẩm bưởi đã được cấp chỉ dẫn địa lý Tân Triều đặt ra thách thức cho việc xuất khẩu. Chính những điều này đòi hỏi các cơ quan quản lý phải có chiến lược thúc đẩy sản phẩm bưởi Tân Triều phát triển để xứng đáng hơn với chỉ dẫn địa lý đã được cấp.

Ông Nguyễn Đức Nam - Phó Trưởng phòng Phòng Nông nghiệp và PTNT huyện Vĩnh Cửu cho biết: “Huyện có hỗ trợ xây dựng chỉ dẫn địa lý, hỗ trợ sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP cho các hợp tác xã. Hiện tại, huyện cũng đang hỗ trợ xây dựng các dự án liên kết sản xuất hướng đến tiêu thụ trong nước và xuất khẩu. Bên cạnh đó, xây dựng sản phẩm OCOP để phát triển theo hướng thương mại hóa nhằm nâng cao đời sống của bà con”.

Trong khi chờ cơ quan chức năng tìm đường ra cho bưởi Tân Triều thì tại cù lao Tân Triều, một số hộ gia đình đã kết hợp làm khu du lịch sinh thái, từ đó có thêm nguồn thu nhập để người dân cải thiện đời sống. Hơn nữa, việc mở khu du lịch cũng là một ý tưởng hay, góp phần giữ gìn thương hiệu bưởi Tân Triều. Nổi bật như khu du lịch làng bưởi Năm Huệ Tân Triều, các món ăn chế biến từ bưởi đa dạng như nước bưởi, chè bưởi, trà bưởi, rượu bưởi, gỏi bưởi,… cùng không gian mát mẻ đã thu hút lượng lớn khách du lịch đến đây trong dịp hè.

Võ Liên