Mới đây, trong kết luận được công bố vào ngày 27/3, công ty Monsanto phải bồi thường cho ông Edwin Hardeman, 70 tuổi, một người làm vườn về hưu tại California, tổng cộng 80,9 triệu USD, bao gồm 75 triệu USD tiền bồi thường thiệt hại, 5,6 triệu USD tiền đền bù và 200.000 USD chi phí y tế, do các thiệt hại liên quan tới sản phẩm thuốc diệt cỏ Roundup mà Monsanto sản xuất.

Bồi thẩm đoàn thấy rằng nhà sản xuất Monsanto, vốn được hãng Bayer mua lại với giá 63 triệu USD vào năm 2018, đã “cẩu thả khi không chú ý tới việc cảnh báo về những rủi ro của sản phẩm”. Cũng theo bồi thẩm đoàn, thiết kế bao bì của thuốc Roundup cũng thiếu các cảnh báo đầy đủ về rủi ro tiềm ẩn.

Trong các phiên xét xử trước đó, bồi thẩm đoàn này phát hiện rằng việc tiếp xúc thường xuyên với sản phẩm Roundup, với thành phần chính là hóa chất glyphosate, là "tác nhân chủ yếu" khiến ông Hardeman bị mắc bệnh ung thư hạch không Hodgkin (NHL).

Ông Hardeman đã thường xuyên sử dụng các sản phẩm thuốc diệt cỏ của Monsanto trong giai đoạn 1980-2012 và sau đó ông bị chẩn đoán mắc bệnh ung thư NHL.

Monsanto được thành lập tại St. Louis, Missouri vào năm 1901. Nhà hóa học của hãng này khám phá ra glyphosate vào thập niên 1970 và công ty bán nó ra thị trường với tên thương mại là Roundup. Monsanto nhiều lần phủ nhận thuốc diệt cỏ gây ung thư dù Cơ quan Nghiên cứu Ung thư Quốc tế, cơ quan thuộc Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) năm 2015 xếp glyphosate vào loại "có thể là tác nhân gây ung thư".

Vụ kiện của ông Hardeman thu hút sự chú ý trên khắp thế giới và gây ra những câu hỏi mới về các nguy cơ sức khỏe tiềm tàng của thuốc diệt cỏ Roundup. Monsanto hiện cũng đang đối mặt với khoảng 11.200 vụ kiện tương tự chỉ riêng tại Mỹ liên quan tới thuốc diệt cỏ này.

Trước mức độ nguy hại của loại thuốc diệt cỏ trên, Cục Bảo vệ Thực vật, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn cũng đã có văn bản yêu cầu các tổ chức, cá nhân ngừng ký hợp đồng mới nhập khẩu mới các loại thuốc trừ cỏ có chứa hoạt chất Glyphosate vừa được Tòa án ở Mỹ phán quyết gây ung thư.

Cục Bảo vệ Thực vật cũng yêu cầu các tổ chức, cá nhân kinh doanh thuốc bảo vệ thực vật báo cáo tình hình sản xuất, buôn bán thuốc trừ cỏ có chứa hoạt chất Glyphosate. Dựa trên báo cáo này, Cục sẽ chuẩn bị cho việc loại bỏ Glyphosate khỏi danh mục được phép sử dụng tại Việt Nam.

Hiện nay, các loại thuốc trừ cỏ chứa Glyphosate được nhập khẩu và bán khá phổ biến tại Việt Nam. Cục Bảo vệ Thực vật mới cấm nhập khẩu các lô hàng mới, còn các lô hàng đã ký kết và đang trong lưu thông tại Việt Nam vẫn được kinh doanh bình thường.

Chia sẻ trên báo Tuổi trẻ, TS Nguyễn Đăng Nghĩa, giám đốc Trung tâm Nghiên cứu và tư vấn nông nghiệp nhiệt đới cho biết: 

"Cách đây 2 năm, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn đã loại bỏ 2 chất độc hại là Paraquat và 2.4-D ra khỏi danh mục thuốc được lưu hành tại Việt Nam. Thế nhưng vẫn cho thêm thời gian 2 năm để các doanh nghiệp sản xuất và tiêu thụ hết lượng đã nhập khẩu.

Hồi đầu tháng 2 vừa qua, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn cũng ban hành quyết định loại bỏ 2 hoạt chất bảo vệ thực vật là Chlorpyrifos Ethyl và Fipronil khỏi danh mục sử dụng tại Việt Nam.

Tuy nhiên, cũng như các lần trước, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn cho phép các loại thuốc có chứa 2 hoạt chất trên được phép sản xuất, nhập khẩu tối đa 1 năm và buôn bán sử dụng tối đa 2 năm kể từ ngày quyết định có hiệu lực. Với khoảng thời gian cộng thêm này, các doanh nghiệp sẽ tận dụng để nhập khẩu và sản xuất thật nhiều và đẩy ra thị trường".

"Cần nhớ rằng hóa chất càng độc hại thì hiệu quả trên đồng ruộng càng cao nên càng dễ bán. Hậu quả là ruộng đồng, nông sản và người dân Việt Nam hứng chịu những hóa chất độc hại này thêm ít nhất 2 năm nữa. Thiệt hại là không thể đánh giá", ông Nghĩa cũng chia sẻ thêm.

Vì vậy hiện tại Việt Nam cần quyết liệt hơn trong việc cấm các loại thuốc diệt cỏ chứa chất gây hại cho sức khỏe con người.

Thảo Linh