Chủ tịch Quốc hội cho rằng, để đạt được mục tiêu tăng trưởng 8% vào năm 2025 và tăng trưởng hai con số trong giai đoạn tiếp theo, việc tập trung vào đột phá về khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo là yếu tố then chốt. Luật sửa đổi lần này phải vượt trội so với Luật Khoa học và Công nghệ năm 2013 và Nghị quyết 193 của Quốc hội.  

Chủ tịch Quốc hội đề nghị đổi tên dự án luật thành "Luật Khoa học, Công nghệ sửa đổi và Đổi mới Sáng tạo" để thể hiện rõ sự quan tâm của Đảng, Nhà nước và Quốc hội đối với lĩnh vực này. Đồng thời, cần làm rõ khái niệm và phạm vi "đổi mới sáng tạo", bao gồm cả các khía cạnh phi công nghệ như đổi mới trong khoa học xã hội, nhân văn, mô hình kinh doanh và quản lý.

“Ví dụ như đổi mới sáng tạo là quá trình tạo ra hoặc cải tiến sản phẩm, dịch vụ, mô hình kinh doanh, rồi quy trình quản lý dựa trên công nghệ hoặc là phi công nghệ mang lại gia tăng và ứng dụng thực tế. Làm rõ phạm vi điều chỉnh là đảm bảo lĩnh vực văn hóa, giáo dục và quản trị công được khuyến khích đổi mới sáng tạo”, Chủ tịch Quốc hội nêu rõ.

Chủ tịch Quốc hội cũng nhấn mạnh sự cần thiết của việc tăng cường cơ chế ưu đãi và hỗ trợ tài chính cho doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp khởi nghiệp và doanh nghiệp khoa học công nghệ. Tỷ lệ đầu tư cho nghiên cứu và phát triển (R&D) của Việt Nam hiện nay là 0,44% GDP, còn thấp hơn nhiều so với các nước trong khu vực.

"Cần quy định rõ về chính sách ưu đãi thuế mạnh mẽ, ví dụ như miễn, giảm thuế thu nhập doanh nghiệp cho các sản phẩm thương mại hóa từ nghiên cứu khoa học. Cần thiết lập cơ chế tài chính linh hoạt như quỹ đầu tư mạo hiểm hoặc hỗ trợ vốn ban đầu cho các doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo, đơn giản hóa thủ tục thương mại hóa kết quả nghiên cứu," Chủ tịch Quốc hội đề xuất.

Chủ tịch Quốc hội đề nghị quy định cụ thể trách nhiệm của các chủ thể trong hệ sinh thái đổi mới sáng tạo, đồng thời lập cơ chế chặt chẽ như mô hình đổi mới sáng tạo hoặc đặt hàng nghiên cứu từ doanh nghiệp. Cần thúc đẩy các trung tâm đổi mới sáng tạo liên ngành, tích hợp khoa học xã hội và khoa học tự nhiên.

Đề cập tới phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, cơ chế thu hút, đãi ngộ nhân tài cho khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, Chủ tịch Quốc hội cho rằng dự thảo luật cần phải bổ sung các chính sách ưu đãi như là: miễn, giảm thuế thu nhập cá nhân, thưởng cho nghiên cứu cơ bản, chia lợi nhuận từ thương mại hóa kết quả nghiên cứu, tăng cường đào tạo từ bậc phổ thông đến các bậc cao, định hướng ngành nghề sớm cho sinh viên, xây dựng chương trình đào tạo liên ngành…

Nêu rõ nhiều đề tài nghiên cứu khoa học hiện nay nghiệm thu nhưng ứng dụng trên thực tế chưa được bao nhiêu, gây lãng phí rất lớn, Chủ tịch Quốc hội đề nghị cần nghiêm túc nhìn nhận khắc phục và trong lần sửa đổi này cần phải tăng cường liên kết giữa nghiên cứu và thị trường.

“Tôi đề nghị cần khuyến khích cơ chế đặt hàng nghiên cứu doanh nghiệp, đảm bảo đề tài có tính thực tiễn cao, gắn với nhu cầu thị trường. Quy định ưu tiên mua sắm công các sản phẩm, hoạt động nghiên cứu và đổi mới sáng tạo, tạo động lực cho doanh nghiệp tham gia, hỗ trợ thành lập doanh nghiệp từ trường đại học và viện nghiên cứu để thương mại hóa các kết quả nghiên cứu. Trong dự thảo Luật khoa học, công nghệ sửa đổi và đổi mới sáng tạo có đề cập nhưng tôi đề nghị cần phải quy định mạnh hơn”, Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh.

Luật cần thể hiện rõ tính cấp thiết và chiến lược trọng điểm, nhấn mạnh vai trò của khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo trong các lĩnh vực chiến lược như trí tuệ nhân tạo, công nghệ sinh học, năng lượng cao và vật liệu mới; làm rõ lộ trình luật với các mốc thời gian và chỉ tiêu đo lường hiệu quả.

Các đại biểu Quốc hội bày tỏ sự nhất trí với sự cần thiết ban hành Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới Sáng tạo. Đại biểu Nguyễn Tuấn Anh (Hậu Giang) đánh giá cao quy định cho phép doanh nghiệp trích 5% thu nhập tính thuế thu nhập doanh nghiệp để lập Quỹ phát triển khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo. Đại biểu Trần Thị Vân (Bắc Ninh) đánh giá cao quy định về xử lý tài sản hình thành từ nhiệm vụ khoa học công nghệ, nhưng đề nghị làm rõ khái niệm "tài sản trang bị" và "tài sản hình thành từ nhiệm vụ".     

Hương Mi