Trước đó, vào chiều 5/6, họa sĩ Đoàn Quốc đã ra mắt triển lãm cá nhân đầu tiên Như một hoài niệm đánh dấu chặng đường 6 năm theo đuổi hội họa. Tuy nhiên, giới thiệu đến công chúng chưa lâu, tác phẩm Góc khuê phòng trong triển lãm đã bị tố "đạo nhái" ý tưởng và bố cục từ dự án Cố Du do Nguyễn Phùng Minh Luân chỉ đạo và sản xuất.

Cố Du là đoạn video được ra mắt vào năm 2020, tái hiện cuộc sống của tầng lớp quý tộc Việt Nam dưới thời Nguyễn. Tuy nhiên, đoạn teaser đã xuất hiện từ năm 2019.

Ê-kip làm phim cho biết cảnh quay bị "đạo" được đạo diễn Minh Luân lên ý tưởng và dàn dựng, kết hợp với công nghệ CGI (mô phỏng hình ảnh bằng máy tính), sau đó sử dụng các đồ vật được mua, thuê, mượn để làm thành bối cảnh quay phim, chứ không phải là cảnh trí có sẵn tại một ngôi nhà cổ nào đó.

"Ánh nắng trong cảnh quay là nắng tự nhiên. Vì vậy, việc tranh của họa sĩ Đoàn Quốc giống đến cả nguồn sáng nếu không phải là sao chép thì... chắc chỉ có ở chiều không gian khác" - anh La Quốc Bảo, thành viên ê-kip làm phim, nhận xét.

Khi được bạn bè thông báo ý tưởng của mình đã được “mượn” đem ra triển lãm, đạo diễn Minh Luân có phần bất ngờ.

“Tất tần tật mọi thứ trong Cố Du đều là sự dàn dựng, sáng tạo chủ quan của riêng tôi dưới góc nhìn, tư duy và phong cách của tôi. Nó không phải là một bài báo hay một phim tư liệu ghi lại một sự việc có trong thực tế khách quan với mục đích phổ cập thông tin cho người xem nên không thể nói làm rập khuôn theo là sự tham khảo được.

Nếu bạn quá yêu thích khung hình đó và muốn vẽ lại y hệt thì cứ tìm tôi, tôi sẵn sàng cho bạn vẽ. Rất nhiều người muốn sử dụng các tác phẩm khác của tôi cho mục đích phi thương mại. Họ chủ động nhắn tin và đề nghị mua tác quyền nhưng tôi đều không lấy phí”, anh chia sẻ.

Trong khi đó, họa sĩ Đoàn Quốc cho biết: “Trong bộ tranh “Như một hoài niệm”, tôi có sử dụng, tham khảo tư liệu để nghiên cứu về văn hóa của người Việt xưa về cách bài trí, sắp đặt kiến trúc. Tôi dựa vào đó làm cảm hứng để đưa câu chuyện của mình vào. Đã có lần tôi tình cờ xem được đoạn phim đó và tham khảo.

Tuy nhiên, khi đưa lên tác phẩm, tôi xây dựng cho nó một câu chuyện khác. "Cố du" tập trung khắc họa người phụ nữ trong phim, còn tôi sử dụng tư liệu kiến trúc để thể hiện văn hóa xưa. Tôi đã thay đổi ánh sáng, đồ vật bên trong. Nhưng tôi xác nhận rằng tôi có ảnh hưởng và có tham khảo. Tôi có lỗi vì chưa xin phép”.

Tuy nhiên, nhà phê bình mỹ thuật Lý Đợi với tư cách giám tuyển của triển lãm “Như một hoài niệm” hoàn toàn bác bỏ mọi cáo buộc.

Nhà phê bình phân tích: “Trích một hình ảnh chuyển động (trong phim) để so với một hình ảnh tĩnh (tranh vẽ) đã là việc làm rất khó khăn, vì quá khác nhau. Trong khi 2 bức hình này chỉ giống nhau ở cái cửa sổ và vài chi tiết khác, mà mấy cái giống này đã là hình ảnh trong dân gian rồi, nghĩa các nhà cổ ở Trung bộ, Nam bộ và Bắc bộ đều thấy đầy, đã hết bản quyền khai thác từ lâu. Nó đâu phải hình ảnh riêng do đoàn phim sáng tạo riêng ra như các tạo hình trong phim Avatar, Tây du ký, hoặc các phim của Marvel...

Phải hiểu rằng cái cửa sổ, cái tủ, cái bàn... như trong phim và trong tranh này thì cũng giống như cái chùa Một Cột, phố Hội An, chợ Bến Thành… mà thôi. Đoàn phim đưa nhân vật vào đó quay, nếu không vi phạm bản quyền, thì các nơi khác, việc - trong đó có họa sĩ, tranh vẽ - cũng tương tự như vậy thôi. Chúng ta không thể độc quyền các hình ảnh đã mang tính cổ điển, phổ quát hoặc dân gian như cái cửa sổ, bộ bàn, cái tủ... ấy được.

Cho nên, hai tác phẩm này đều lấy cảm hứng về hoài niệm, mỗi bên một cách khai thác khác nhau, nên giống nhau là rất ít”.

Trước lời "phản pháo" này, anh La Quốc Bảo - cố vấn trang phục và lịch sử của dự án Cố Du - bức xúc: “Không ai đánh bản quyền cái chùa, con phố, cái chợ, nhưng tấm hình, thước phim về địa điểm đó thì có bản quyền, bao gồm: ánh sáng thời điểm đó, cách lấy góc, bố cục tỉ lệ…”.

Thanh Hà