Được mệnh danh là “lá phổi xanh” của Cực Bắc Tây Nguyên với tổng diện tích 56.249,2 ha, Vườn quốc gia Chư Mom Ray (cách thành phố Kon Tum 30km về hướng Bắc) là một trong số 30 vườn quốc gia có hệ thống rừng đặc dụng lớn, Chư Mom Ray đã và đang góp phần vào việc bảo vệ môi trường, điều hòa khí hậu và là nơi trú ngụ của nhiều loại động, thực vật, có những loài thuộc diện quý hiếm.

Đa dạng và quý hiếm về hệ động – thực vật 

Với diện tích 54.583,59ha rừng đặc dụng và 1.665,64ha rừng sản xuất, vườn quốc gia Chư Mom Ray là khu vực có tính đa dạng sinh học cao, tồn tại 7 hệ sinh thái rừng chính là rừng thường xanh mưa ẩm nhiệt đới và 5 hệ sinh thái rừng phụ là loại rừng trảng cỏ cây bụi, các kiểu rừng này là nơi tập trung của các loài thú móng guốc, thú ăn thịt,... Nơi đây có giá trị lớn về bảo vệ môi trường, điều hoà khí hậu, nguồn nước và phòng hộ đầu nguồn cho thuỷ điện Pleikrong, Ya Ly, Sê San 3 và phát triển du lịch sinh thái.

Theo số liệu thống kê mới nhất, nơi đây có 950 loài thuộc hệ động vật, cụ thể có 120 loài Động vật có vú, 290 loài Chim, 42 loài Bò sát, 25 Lưỡng cư, 108 loài Cá nước ngọt, 365 loài Côn trùng. Trong đó có 176 loài thuộc diện quý hiếm được ghi trong sách đỏ Việt Nam và thế giới như vượn đen má hung, bò tót, mang Trường Sơn, gấu ngựa, beo lửa... Về hệ thực vật có 1.895 loài, thuộc 541 chi, 184 họ. Chi tiết ngành Dương xỉ có 178 loài, ngành thực vật Hạt trần 11 loài, ngành thực vật Hạt kín 1.302 loài và có 131 loài thuộc diện quý hiếm. Với đặc điểm đa dạng sinh học và nhiều nguồn gen quý, năm 2004, Vườn quốc gia Chư Mom Ray đã được Hiệp hội các nước Đông Nam Á công nhận là Vườn Di sản ASEAN.

Chính quyền tỉnh Kon Tum đã phối hợp chặt chẽ với Ban quản lý Vườn quốc gia Chư Mom Ray trong việc bảo tồn đa dạng sinh học của môi trường rừng, tạo môi trường sinh thái bền vững tiến tới phát triển mô hình du lịch mới của tỉnh nhà. Du khách sẽ có những trải nghiệm mới mẻ, hấp dẫn khi được hòa mình với thiên nhiên, khám phá những địa điểm đẹp như thác Bảy tầng, thung lũng Ya Bốc, thác Ya Ray… được trò chuyện, giao lưu văn hóa với các dân tộc thiểu số như Gia Rai, Bờ Râu, Xơ Đăng, Cao Lan,…

Bảo vệ rừng đi đôi với bảo tồn đa dạng sinh học

Có vị trí đặc biệt tại “ngã ba Đông Dương”, được thiên nhiên ưu đãi ban tặng cho hệ sinh thái phong phú và đa dạng đã góp phần giúp Vườn quốc gia Chư Mom Ray trở thành một nơi rất quan trọng đối với môi trường, đời sống của người dân cũng như có vai trò lớn trong việc phát triển kinh tế - du lịch sinh thái. Để thực hiện được những kế hoạch dài hạn cho tiến trình bảo tồn và phát triển “lá phổi xanh” của Cực Bắc Tây Nguyên này thì cần chú trọng đến công tác quản lý bảo vệ và phát triển rừng nơi đây.

Giám đốc Ban quản lý Vườn quốc gia Chư Mom Ray - ông Đào Xuân Thuỷ chia sẻ: “Đơn vị tập trung cho hoạt động tuần tra, kiểm soát trong rừng nhằm kịp thời phát hiện, ngăn chặn các dấu hiệu, biểu hiện của vi phạm xâm hại đến rừng từ sớm, từ xa. Vì cũng là vùng có nhiều đồng bào dân tộc thiểu số, một số phong tục tập quán có ảnh hưởng đến rừng nên đơn vị đã thường xuyên đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động nhân dân tham gia bảo vệ rừng, tố giác tội phạm...”

Được biết, thời gian qua, Ban quản lý đã thực hiện, triển khai 1.422 cuộc kiểm tra, tuần tra trong rừng, thu gỡ 1.175 dây bẫy các loại, phá dỡ 21 lán trại, trục xuất hàng trăm lượt người vào rừng trái phép, kịp thời ngăn chặn các hành vi xâm hại đến tài nguyên rừng. Duy trì 19 chốt bảo vệ rừng tại các khu vực có nguy cơ xâm hại cao. Tổ chức thành công 05 cuộc tuyên truyền với 200 lượt người dân tham gia. Duy trì hoạt động của 12 câu lạc bộ xanh tại 12 trường THCS trên địa bàn huyện Sa Thầy - Ngọc Hồi nhằm nâng cao ý thức bảo vệ môi trường, bảo vệ rừng cho các em học sinh.    

Đi đôi với việc bảo vệ đó chính là việc phát triển rừng. Ngoài ra, bảo tồn và phát triển sinh vật cũng được chú trọng, xúc tiến tái sinh tự nhiên 60ha và chăm sóc hơn 50ha rừng trồng. Tiếp nhận cứu hộ 9 cá thể (6 cá thể Rùa đầu to; 3 cá thể Tê tê) và tiếp nhận 4 cá thể đã chết (3 cá thể Sóc đen và 1 cá thể Cầy vòi mốc), thành lập Hội đồng tái thả về rừng 7 cá thể (6 cá thể Rùa đầu to, 1 cá thể Tê tê Java) sau chăm sóc đủ điều kiện thả về tự nhiên, chuyển giao 1 cá thể Tê tê Java cho Trung tâm cứu hộ bảo tồn và PTSV Vườn quốc gia Cúc Phương.

Hiện tại đang chăm sóc, cứu hộ 1 cá thể Tê tê Java; lưu giữ, chăm sóc, bảo tồn 137 loài lan rừng (2.601 giò); tiếp tục chăm sóc 4.000 cây bản địa năm 2021 chuyển sang (trắc, sao, muồng), gieo ươm được 3.000 cây Sao và 2.000 cây Muồng hoa đào để phục vụ cho công tác trồng bảo tồn nguồn gen thực vật quý hiếm.

Phúc Vinh