Nón vốn là món hàng thủ công mỹ nghệ độc đáo, mang đậm bản sắc văn hóa Bình Định. Đặc biệt chiếc nón ngựa Phú Gia đã trở thành niềm tự hào của người dân nơi đây.

Cũng giống như chiếc nón quai thao của các cô gái xứ Bắc, chiếc nón bài thơ của các cô gái Huế, chiếc nón ngựa Phú Gia của các cô gái đất võ Bình Định cũng được tạo nên từ bàn tay khéo léo, tài hoa của những người thợ thủ công gắn bó với nghề, tạo nên nét văn hóa riêng của miền đất võ và giúp tôn thêm nét quyến rũ, duyên dáng của các cô gái.

Ở làng Phú Gia, xã Cát Tường, huyện Phù Cát, tỉnh Bình Định, hơn 300 năm qua, người dân nơi đây đã gắn liền với nghề làm nón ngựa, một sản phẩm độc đáo mang đậm bản sắc văn hóa truyền thống của miền đất võ. Những chiếc nón này có bịt bạc, chạm trổ hình rồng phượng trên đỉnh nón ngày xưa được giới quan lại, địa chủ dùng để đội khi cưỡi ngựa, chính vì vậy chiếc nón Phú Gia được gọi là nón ngựa.

Theo những nghệ nhân cao niên ở làng, nguyên liệu dùng làm nón ngựa là cây giang làm sườn, lá kè (cọ) làm lá lợp nón, cây dứa (thơm tàu) thì chải ra làm chỉ. Dụng cụ để sản xuất gồm lồng tre (để sấy khô lá kè), kéo chuyên dụng (cắt lá kè), dao vuốt (chẻ) nang sườn, bàn chốt nang (có những lỗ tròn nhiều kích cỡ khác nhau để tướt nang tròn đều), kim chuyên dụng chằm nón, khuôn nón mẫu. Ngày nay chỉ được thay thế bằng cước mịn, còn giang, cọ thông thường thì được lấy từ vùng núi Vân Canh.

Ngày nay, những chiếc nón ngựa Phú Gia đã trở thành hàng lưu niệm được nhiều khách du lịch yêu thích. Làng nghề Phú Gia cũng đã được UBND tỉnh Bình Định quy hoạch gắn với phục vụ phát triển du lịch, nhằm hỗ trợ xây dựng hồ sơ đăng ký bảo hộ quyền sở hữu công nghiệp, nâng cao năng suất, chất lượng và quản lý phát triển thương hiệu ra thị trường.

Cùng với đó, sản phẩm Nón ngựa Phú Gia cũng đã được Cục Sở hữu trí tuệ, Bộ KH&CN vừa cấp giấy chứng nhận độc quyền sử dụng nhãn hiệu. Chứng nhận này có hiệu lực trong 10 năm. Đây được xem là động lực lớn để người dân nới đây phát huy được truyền thống của mình.

• Bảo hộ thương hiệu chè Thái Nguyên tại Mỹ, cánh cửa mới cho người dân trồng chè
• Đăng ký bảo hộ nhãn hiệu tập thể cho Mỳ Chũ và Mỳ Kế tại nước ngoài
• Bảo hộ nhãn hiệu tập thể Bánh khọt Vũng Tàu

PV