Phát minh thang máy được xem như bước đột phá vượt bậc trong khâu di chuyển của con người. Thang máy thời xa xưa chỉ đơn giản như những tấm ván dùng sức người để kéo. Trải qua hàng ngàn năm cùng với tiến bộ của nhân loại, thang máy hiện nay ngày càng hiện đại và giúp con người tiết kiệm được rất nhiều sức lực.

Archimedes, nhà toán học, vật lý học và nhà thiên văn học người Hy Lạp, thường được ghi nhận là người đã phát minh ra thang máy được biết đến đầu tiên. Thiết bị của ông được vận hành bằng dây thừng và ròng rọc. Các sợi dây được cuộn quanh một cái thùng hình ống trục uốn lượn bởi một cái tời và đòn bẩy.

Những thang máy đầu tiên chủ yếu được sử dụng để nâng các vật nặng, chẳng hạn như nước hoặc vật liệu xây dựng.

Theo Livescience, vua Louis XV có một trong những thang máy sớm nhất được thiết kế dành riêng cho hành khách, được gọi là "ghế bay". Nó được lắp đặt bởi Blaise-Henri Arnoult tại Cung điện Versailles năm 1743.

Khi đó, Louis cần một thang máy riêng để cho phép tình nhân của mình bí mật đến thăm ông. Thang máy này vận hành bằng cách kéo một sợi dây kết nối với hệ thống ròng rọc với các đối trọng.

Bước nhảy vọt lớn tiếp theo trong công nghệ thang máy là phát minh ra động cơ hơi nước vào năm 1765 bởi James Watt. Phát minh mới cho phép thang máy di chuyển các vật nặng hơn như than, gỗ và thép - lên các tầng trên của các tòa nhà cao hơn khi việc xây dựng bùng nổ trong Cách mạng Công nghiệp.

Năm 1853, Elisha Graves Otis đã chứng minh hệ thống an toàn thang máy do ông phát minh bằng cách làm gián đoạn cabin rơi xuống khi loại bỏ cáp tải – nguyên nhân khiến quá trình phát triển thang máy bị hạn chế.

Kể từ đó, tên tuổi của Graves Otis được nhiều người biết đến và ông cũng nhận được rất nhiều đơn đặt hành. Ngoài tư chất của một nhà sáng chế, ông còn là một nhà kinh doanh tài giỏi, một năm sau ông đã thành lập công ty EG Otis, ban đầu chỉ sản xuất thang máy tải hàng. Đến năm 1857, Otis làm nên lịch sử với việc chế tạo và lắp đặt thành công thang máy tải khách đầu tiên trên thế giới ở các cửa hàng của Haughwout EV tại Broadway, New York, đưa Otis trở thành một thương hiệu thang máy nổi tiếng toàn cầu. Những thiết kế thang máy dần dần được đa dạng hóa và có nhiều cách điều khiển khác nhau như dùng bánh răng – trục vít và thuỷ lực.

Không may thay, khi cả cá nhân và công ty đang ở đỉnh cao của sự nghiệp thì ông mắc phải căn bệnh quái ác - bạch cầu và qua đời ở tuổi 49. Bên cạnh phát minh vĩ đại là hệ thống phanh cho thang máy, ông còn được biết đến với phát minh phanh trên đường sắt (1852) và lò nướng bánh mỳ (1858). Sau khi Otis qua đời, hai người con trai của ông tiếp tục sự nghiệp của cha mình để lại một cách xuất sắc.

Thang máy ngày nay là sự kết hợp của những hệ thống điều khiển tốc độ phức tạp và sự phối hợp đóng/ngắt để điều khiển an toàn tốc độ cabin trong bất kỳ tình huống nào. Nút điều khiển thang máy được tích hợp vào trong những bàn phím rất nhỏ gọn và dễ sử dụng. Ngoài mục đích vận chuyển, thang máy đã trở thành trung gian của kỹ thuật kiến trúc và mỹ thuật, nó giúp tô điểm, trang hoàn lộng lẫy cho những công trình xây dựng. Những mẫu thang máy sang trọng, hiện đại cùng các ứng dụng kỹ thuật tiên tiến theo thời gian sẽ luôn làm thoả mãn và đáp ứng cả những yêu cầu về tính thẩm mỹ.

Những phát minh và cải tiến của con người đã mang tới những kỷ lục được thiết lập về thang máy cho các tòa nhà cao tầng như: thang máy nhanh nhất, cao nhất và thang máy 2 tầng cao nhất. Trong tương lai với nhiều công nghệ và kỹ thuật được áp dụng, thang máy hứa hẹn sẽ được áp dụng với nhiều công nghệ hiện đại hơn. Chính vì vậy, sự có mặt của thang máy, đặc biệt là thang máy gia đình, trở ngại khi di chuyển trong những tòa nhà cao tầng giờ đây không còn là bài toán quá khó đối với người xây dựng.

• Mỹ công bố vụ án hình sự, “giáng một đòn” mạnh chống lại Huawei

• Mercedes-Benz đăng ký bản quyền tên gọi O-Class

• Next Media rút lui, VTV mua bản quyền truyền hình U22 Đông Nam Á 2019

Vân Hà