SO HUU TRI TUE
Thứ sáu, 29/03/2024
  • Click để copy

7 tuần trì hoãn đối phó dịch do virus corona, chính phủ Trung Quốc đã làm gì?

06:27, 04/02/2020
Trong những tuần đầu, chính quyền địa phương buộc các bác sĩ và những ai cố gắng cảnh báo phải im lặng. Các quan chức đã hạ thấp mức độ nguy hiểm, khiến 11 triệu dân Vũ Hán không biết phải bảo vệ mình

Bác sĩ đầu tiên cảnh báo dịch bệnh bị ký biên bản thừa nhận...hành vi phạm pháp

Ngày 30/12/2019, bác sĩ Lý Văn Lượng đã cảnh báo các bạn học cũ ở trường y về một căn bệnh bí ẩn khiến 7 người nhập viện. "Họ bị cách ly tại khoa cấp cứu", Lý viết trong một nhóm trò chuyện trên mạng với các bạn học.

"Thật đáng sợ. SARS đang trở lại à?", một người đáp, nhắc đến đại dịch khởi phát ở Trung Quốc năm 2002 khiến khoảng 800 người thiệt mạng.

Ngay đêm đó, các quan chức y tế thành phố Vũ Hán triệu tập bác sĩ Lý, họ yêu cầu ông cho biết lý do vì sao ông đã chia sẻ thông tin đó. Ba ngày sau, ông Li buộc phải ký giấy thừa nhận đó là hành vi phạm pháp.

Tuy nhiên, chính căn bệnh bí ẩn mà bác sĩ Lý Văn Lượng đã cảnh báo vào ngày 30/12/2019 lại chính là căn bệnh gây ra bởi virus corona chủng mới, làm cả thế giới chấn động, tính đến ngày 3/2/2020, virus corona chủng mới này đã lây lan cho 17.387 người và khiến 362 người tử vong trên toàn thế giới.

Nhân viên y tế điều trị cho bệnh nhân tại bệnh viện ở Vũ Hán ngày 24/1. Ảnh: Xinhua.

Các ký giả Chris Buckley và Steven Lee Myers của Báo New York Times đã tái hiện lại diễn biến của 7 tuần quan trọng, từ khi xuất hiện ca bệnh đầu tiên đầu tháng 12, đến khi Vũ Hán bị phong tỏa, dựa vào hơn hai chục cuộc phỏng vấn với bác sĩ, quan chức và người dân Vũ Hán. Ca nhiễm bệnh đầu tiên xuất hiện vào đầu tháng 12. Đến thời điểm giới chức tích cực hành động từ ngày 20/1, căn bệnh đã nhanh chóng trở thành mối đe dọa nghiêm trọng trên toàn cầu.

Chính phủ Trung Quốc mất "cơ hội vàng" để hạn chế dịch

Vào ngày cuối cùng của năm 2019, sau khi tin nhắn của bác sĩ Lý được chia sẻ nhiều trên mạng, giới chức Vũ Hán chỉ tập trung vào việc kiểm soát thông tin. Cảnh sát Vũ Hán thông báo họ điều tra 8 người vì đã lan truyền "tin đồn thiếu căn cứ" về dịch.

Tuy nhiên, cùng ngày hôm đó, Ủy ban Y tế Vũ Hán thông báo 27 người bị viêm phổi không rõ nguyên nhân, nhưng nói thêm rằng tình hình không đáng báo động. "Căn bệnh này có thể phòng ngừa và kiểm soát được", tuyên bố có đoạn viết.

Lý, bác sĩ nhãn khoa, trở lại làm việc sau khi bị khiển trách. Ngày 10/1, anh điều trị cho một phụ nữ bị tăng nhãn áp. Anh không biết bà bị nhiễm chủng virus họ corona mới. Con gái bà cũng nhiễm bệnh, và anh cũng vậy.

Cuối tháng 12/2019, Hu Xiaohu, người bán thịt lợn đã qua chế biến ở chợ hải sản Hải Nam, thành phố Vũ Hán, cảm thấy có điều gì đó không ổn. Nhiều người trong chợ bị sốt kéo dài, một số bị cách ly tại bệnh viện nhưng không ai hiểu vì sao.

 

Chợ hải sản Hoa Nam ở Vũ Hán ngày 11/1. Ảnh: AFP.

Ngôi chợ nằm ở khu vực mới được xây dựng của thành phố, gần các tòa chung cư và cửa hàng phục vụ cho tầng lớp trung lưu. Chợ bán thịt, gia cầm, cá và cả động vật hoang dã. Theo báo cáo của trung tâm kiểm soát dịch bệnh thành phố, vệ sinh ở đây rất kém với hệ thống thông gió yếu, rác thải chất đống trên sàn nhà ẩm ướt.

Tại các bệnh viện ở Vũ Hán, y bác sĩ bối rối khi tiếp nhận những bệnh nhân có triệu chứng viêm phổi do virus nhưng không cải thiện sau khi dùng phương pháp điều trị thông thường. Họ sớm nhận thấy nhiều bệnh nhân có điểm chung: Họ làm việc tại chợ Hoa Nam.

Ngày 1/1, cảnh sát xuất hiện tại chợ cùng với các quan chức y tế công cộng và đóng cửa nó. Giới chức địa phương thông báo ngôi chợ được dọn vệ sinh vì liên quan đến dịch viêm phổi. Sáng hôm đó, các nhân viên mặc đồ bảo hộ đến rửa sạch các quầy hàng và phun thuốc khử trùng.

Đối với công chúng, đây là phản ứng đầu tiên của chính quyền để ngăn chặn dịch. Một ngày trước đó, giới chức đã cảnh báo văn phòng Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) tại Bắc Kinh về dịch.

9 ngày sau khi chợ đóng cửa, một người đàn ông thường mua sắm ở đây trở thành nạn nhân đầu tiên tử vong vì virus corona, theo báo cáo của Ủy ban Y tế Vũ Hán. Người đàn ông họ Zeng, 61 tuổi, bị bệnh gan mạn tính và có khối u bụng, nhập viện khi bị sốt cao và khó thở.

Chính quyền tiết lộ cái chết của người đàn ông hai ngày sau đó. Nhưng họ không đề cập đến một chi tiết quan trọng: Vợ ông Zeng có các triệu chứng tương tự 5 ngày sau khi ông phát bệnh. Bà chưa bao giờ đến chợ Hoa Nam.

Vào thời điểm mấu chốt, các quan chức đã quyết định giữ kín thông tin thay vì công khai đối mặt với khủng hoảng. Giới chuyên gia cho rằng vì không có động thái mạnh mẽ để cảnh báo công chúng và các chuyên gia y tế trong giai đoạn đầu, chính phủ Trung Quốc đã mất một "cơ hội vàng" để hạn chế dịch.

Không cảnh báo công chúng và các nhân viên y tế một cách quyết liệt, các chuyên gia y tế cộng đồng nói chính phủ Trung Quốc để mất cơ hội tốt nhất để ngăn không cho căn bệnh trở thành đại dịch.

Trong những tuần đầu, chính quyền địa phương đã buộc các bác sĩ và những ai cố gắng cảnh báo phải im lặng. Các quan chức đã hạ thấp mức độ nguy hiểm, khiến 11 triệu dân Vũ Hán không biết là cần phải bảo vệ mình. Thành phố đóng cửa chợ hải sản được cho là nơi bắt nguồn của virus, nhưng lại thông báo lý do là để sửa chữa.

Cán bộ y tế ở nơi một người đàn ông đeo khẩu trang và chết ngay vỉa hè ở Vũ Hán. Ảnh: AFP.

Ngay cả khi số ca nhiễm vẫn tăng, các quan chức liên tục tuyên bố không có ca mới.

Sự chần chừ ban đầu của chính quyền địa phương đã để virus corona lây cho quá nhiều người cùng tỷ lệ tử vong lớn.

Tiếp tục trì hoãn vì Trung Quốc "đánh giá thấp kẻ thù" hay vì "mùa chính trị không thích hợp để có tin xấu"?

Cùng thời gian đó, bác sĩ Lý và các chuyên gia y tế ở Vũ Hán cố gắng cảnh báo đồng nghiệp và những người khác khi chính phủ không làm như vậy. Lu Xiaohong, trưởng khoa tiêu hóa tại bệnh viện Thành phố số 5, nói với China Youth Daily rằng trước ngày 25/12/2019, bà đã nghe thấy thông tin rằng các nhân viên y tế bị lây bệnh, ba tuần trước khi chính quyền thừa nhận sự thật. Bà không lên tiếng công khai nhưng đã kín đáo cảnh báo một trường học.

Đến tuần đầu tiên của tháng một, khoa cấp cứu ở bệnh viện số 5 chật kín người: các ca nhiễm bao gồm các thành viên của cùng một gia đình, cho thấy rõ ràng virus lây từ người sang người - điều chính quyền đã nói là không có khả năng.

Không ai nhận ra nó nghiêm trọng như thế nào cho đến khi đã quá muộn để ngăn chặn. "Tôi nhận ra chúng tôi đã đánh giá thấp kẻ thù", bà nói.

Tại Viện Virus học Vũ Hán, Shi và các đồng nghiệp tách chuỗi gene của chủng virus trong tuần đầu tiên của tháng một, sử dụng mẫu từ 7 bệnh nhân, 6 trong số họ là những người bán hàng ở chợ Hoa Nam.

Ngày 7/1, các nhà khoa học bắt đầu gọi virus là 2019-nCoV. 4 ngày sau, nhóm nghiên cứu chia sẻ cấu trúc gene của virus trong cơ sở dữ liệu công khai cho các nhà khoa học ở khắp mọi nơi sử dụng. Điều này giúp các nhà khoa học thế giới nghiên cứu virus và nhanh chóng chia sẻ những phát hiện của họ.

Nhưng khi cộng đồng khoa học gấp rút phát triển cách thức xét nghiệm trường hợp dương tính với nCoV, các lãnh đạo chính trị vẫn chần chừ hành động.

Khi nCoV lây lan vào đầu tháng một, thị trưởng Vũ Hán Chu Tiên Vượng đang chuẩn bị trình bày kế hoạch y tế tương lai của thành phố. Khoảng thời gian này là "mùa chính trị" ở Trung Quốc, khi các quan chức tập trung cho các kỳ họp Hội đồng Nhân dân. Đây không phải là thời điểm thích hợp để có tin xấu.

Khi ông Chu đọc báo cáo thường niên trước Hội đồng Nhân dân thành phố Vũ Hán ngày 7/1, ông hứa hẹn về các trường y tế hàng đầu, Triển lãm Y tế Thế giới và một khu công nghiệp tương lai cho các công ty y tế. Ông và các quan chức khác không đề cập đến sự bùng phát dịch bệnh.

"Chính trị luôn phải là số một", tỉnh trưởng Hồ Bắc Vương Hiểu Đông nói với các quan chức ngày 17/1. "Các vấn đề chính trị bất cứ lúc nào cũng là những vấn đề cốt lõi nhất".

Ngay sau đó, Vũ Hán vẫn cho tổ chức đại tiệc với sự tham gia của 40.000 gia đình trong nỗ lực lập kỷ lục thế giới. Giới chuyên gia thường nhắc đến sự kiện này như bằng chứng cho thấy các lãnh đạo địa phương đã coi nhẹ dịch bệnh.

"Chúng tôi biết tình hình thực sự không như thế!", một bác sĩ giấu tên ở Vũ Hán gửi đơn khiếu nại lên Ủy ban Y tế Quốc gia trên trang web của chính phủ, mô tả số lượng người bị tức ngực bất thường gia tăng từ ngày 12/1.

Nhưng ngay cả những người nhiễm bệnh cũng bị "ru ngủ". Khi Dong Guanghe bị sốt ngày 8/1 tại Vũ Hán, gia đình không tỏ ra hoảng hốt. Ông được điều trị trong viện và sau đó được phép về nhà. 10 ngày sau, vợ ông Dong có các triệu chứng tương tự. "Các bản tin không nói gì về mức độ nghiêm trọng của dịch bệnh", con gái ông Dong nói. "Tôi tưởng bố tôi bị cảm lạnh thông thường".

Các chuyên gia cũng hiểu lầm trước các thông tin này. “Nếu không có thêm các ca mới trong những ngày tới, coi như đợt dịch kết thúc”, Guan Yi, một giáo sư có tiếng về bệnh truyền nhiễm ở Đại học Hong Kong, phát biểu ngày 15/1. Tương tự, thông cáo của WHO những ngày đó cũng mang tính trấn an, bình tĩnh.

Buổi họp báo ngày 23-1 sau cuộc họp thứ hai của WHO về dịch viêm phổi cấp do chủng virút corona mới gây ra tại Geneva, Thụy Sĩ - Ảnh: REUTERS

Theo Hãng tin AFP, WHO đã trì hoãn việc đưa ra quyết định về vấn đề này một ngày, sau khi chính quyền Trung Quốc công bố những biện pháp phòng dịch quyết liệt chưa có tiền lệ liên quan tới dịch viêm phổi cấp do chủng virút corona mới gây ra.

"Đây là vấn đề khẩn cấp tại Trung Quốc nhưng vẫn chưa trở thành vấn đề y tế khẩn cấp toàn cầu", Tổng giám đốc WHO Tedros Adhanom Ghebreyesus nêu quan điểm với báo giới tại Geneva ngày 23-1.

Chỉ hành động quyết liệt khi dịch bệnh lây lan ngoài tầm kiểm soát, thậm chí lan ra nước ngoài

Thái Lan phát hiện ca nhiễm nCoV đầu tiên ngoài Trung Quốc ngày 13/1. Những cái chết đầu tiên và sự lây lan của căn bệnh ra nước ngoài thu hút sự chú ý của các quan chức hàng đầu ở Bắc Kinh. Chính quyền trung ương điều nhà dịch tễ học nổi tiếng Chung Nam Sơn, được coi là người hùng trong cuộc chiến chống SARS, đến Vũ Hán để đánh giá tình hình.

Khi ông Chung đến Vũ Hán vào ngày 18/1, giọng điệu của các quan chức địa phương đã thay đổi rõ rệt. Một hội nghị y tế ở tỉnh Hồ Bắc hôm đó kêu gọi các nhân viên y tế coi dịch này là ưu tiên. Một tài liệu nội bộ từ bệnh viện Hiệp Hòa Vũ Hán cảnh báo nCoV có thể lây qua nước bọt.

Ngày 20/1, nỗi lo lắng bùng nổ trong công chúng. Chung Nam Sơn nói trong một cuộc phỏng vấn trên truyền hình nhà nước rằng chắc chắn virus lây từ người sang người. Tồi tệ hơn, một bệnh nhân đã lây cho ít nhất 14 nhân viên y tế.

Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, khi đó mới trở về từ chuyến thăm Myanmar, ra tuyên bố đầu tiên về dịch với chỉ đạo ngắn gọn là "dốc toàn lực" để ngăn dịch. Sau khi ông Tập ra chỉ thị, giới chức mới có các hành động quyết liệt. Vào thời điểm đó, số người chết là ba. 11 ngày sau, con số này đã tăng lên trên 200.

Tại Vũ Hán, thành phố đình chỉ các tour du lịch nhóm. Cư dân bắt đầu đeo khẩu trang. Guan Yi, chuyên gia Hong Kong từng phát biểu lạc quan về dịch, cảm thấy lo lắng. Ông vào một chợ thực phẩm khác ở Vũ Hán và bị sốc trước sự chủ quan của mọi người.

Hai ngày sau, thành phố bị phong tỏa. Nhiều người dân Vũ Hán cho biết họ không nắm được tính nghiêm trọng của dịch cho đến khi thành phố phong tỏa. Đám đông đổ xô đến sân bay và các nhà ga để rời đi trước thời hạn sáng 23/1. Các bệnh viện chật cứng những người lo lắng đến kiểm tra xem họ có nhiễm nCoV không.

Thị trưởng Vũ Hán Chu Tiên Vượng sau này nhận trách nhiệm vì đã chậm trễ báo cáo mức độ của dịch bệnh, nhưng cho rằng luật chỉ cho phép tỉnh tuyên bố dịch bệnh nếu trung ương cho phép. “Tôi chỉ có thể công bố thông tin nếu được cho phép”, ông nói.

Nỗ lực cảnh báo từ những ngày đầu của bác sĩ Li không còn bị coi là phạm pháp. Tòa án Tối cao viết trên mạng xã hội đoạn bình luận chỉ trích cảnh sát vì đã điều tra những người ban đầu cố gắng báo động về dịch bệnh. 8 người bị điều tra vì “phát tán tin đồn” được minh oan.

“Có lẽ việc phòng chống và kiểm soát chủng virus corona mới hôm nay đã tốt hơn nếu công chúng đã tin vào các ‘tin đồn’ khi đó và bắt đầu đeo khẩu trang, có những biện pháp vệ sinh và tránh xa chợ bán động vật hoang dã”, phần bình luận của Tòa án Tối cao viết.

Bác sĩ Li 34 tuổi và có một con. Ông và vợ sắp có con thứ hai mùa hè này, và ông đang hồi phục trong bệnh viện. Trả lời phỏng vấn New York Times qua tin nhắn, ông cho biết cảm thấy giận dữ vì các hành động của cảnh sát.

“Nếu các quan chức đã công khai thông tin về dịch bệnh sớm hơn”, ông viết. “Tôi nghĩ đã có thể tốt hơn rất nhiều. Lẽ ra phải mở hơn và minh bạch hơn”.

Mai Hương(T/H)/Sở hữu Trí tuệ

Tin khác

Tin Tổng hợp 5 tháng trước
(SHTT) - Nhân viên tại cửa hàng 97 Trần Duy Hưng có 02 loại chính là “Lê sữa” và “Lê nâu” đều có xuất xứ chính hãng từ Hàn Quốc. Tuy nhiên, khi lực lượng chức năng có mặt kiểm tra, đại diện cơ sở kinh doanh từ chối trả lời các câu hỏi với lý do “chỉ trông hộ cửa hàng”.
Tin Tổng hợp 8 tháng trước
Dự báo thời tiết ngày 17/7, Bắc Bộ và Trung Bộ có nắng nóng và nắng nóng gay gắt, Tây Nguyên và Nam Bộ mưa kéo dài.
Tin Tổng hợp 8 tháng trước
Dự báo thời tiết ngày 11/7, Bắc và Trung Bộ tiếp diễn những ngày nắng nóng gay gắt, từ chiều tối về đêm có mưa rào rải rác.
Tin Tổng hợp 1 năm trước
Mới đây, Vinhomes đã tung chính sách bán hàng “khủng chưa từng có” với khoản hỗ trợ lãi suất lên tới hơn 3 năm cho khách hàng mua căn hộ
Tin Tổng hợp 1 năm trước
Bùng nổ quyết tâm, khát khao mạnh mẽ và tràn đầy khí thế trong từng khoảnh khắc là hình tượng của các chiến binh sales tham gia lễ kick-off Crystal Holidays Harbour Vân Đồn - dự án du lịch nghỉ dưỡng quy mô bậc nhất tại Quảng Ninh thời điểm hiện tại.