Phim ảnh phản ánh xã hội và văn hóa của con người, là phương tiện để kể chuyện và khám phá ý tưởng, với mục đích giải trí, truyền cảm hứng và thậm chí giáo dục con người. Nhưng đôi khi, một bộ phim có thể trở thành tâm điểm tranh cãi, vướng phải cáo buộc ăn cắp ý tưởng hoặc xâm phạm tài sản trí tuệ của người khác. Điều này có thể dẫn đến những cuộc chiến pháp lý kéo dài, danh tiếng bị hoen ố và thậm chí là thiệt hại về tài chính cho các nhà làm phim có liên quan.

Trong thế giới điện ảnh, vi phạm bản quyền có thể xảy ra theo nhiều cách. Đó có thể là sử dụng kịch bản hoặc âm nhạc của người khác mà không được cho phép, hoặc lấy cảm hứng từ một cuốn sách, một sự kiện trong đời thực.

Vấn đề vi phạm bản quyền trong các bộ phim đặt ra nhiều câu hỏi. Làm thế nào để có thể cân bằng nhu cầu tự do sáng tạo với nhu cầu bảo vệ tài sản trí tuệ? Điều gì cấu thành việc sử dụng hợp lý và đâu là ranh giới giữa cảm hứng và hành vi đạo nhái? 

The Shape of Water (2017)

Trong phim “Người đẹp và thuỷ quái” của Guillermo del Toro, chúng ta theo dõi câu chuyện của Elisa, một người lao công câm làm việc tại phòng thí nghiệm ngầm của Mỹ và mối tình lãng mạn không tưởng của cô với sinh vật người cá. Bất chấp thành công của bộ phim, di sản của nhà viết kịch Paul Zindel cho rằng cốt truyện và các nhân vật trong đó đã được sao chép từ vở kịch Let Me Hear You Whisper của ông. Di sản lập luận rằng cả hai câu chuyện đều liên quan đến mối quan hệ giữa con người và sinh vật biển, đồng thời chủ đề của vở kịch cũng có trong phim.

Del Toro bác bỏ các cáo buộc, nói rằng ông chưa bao giờ nghe nói về vở kịch của Zindel. Bất chấp những điểm tương đồng giữa hai tác phẩm, tòa án đã ra phán quyết có lợi cho del Toro, kết luận rằng các yếu tố được đề cập là quá chung chung để được luật bản quyền bảo vệ. “The Shape of Water” tiếp tục giành được nhiều giải thưởng, bao gồm cả giải Oscar Phim hay nhất.

Django Unchained (2012)

Lấy bối cảnh trước Nội chiến, Django Unchained kể về câu chuyện của tên nô lệ Django, người đã hợp tác với một thợ săn tiền thưởng để giải cứu vợ mình khỏi một chủ đồn điền độc ác. Bộ phim thành công về mặt thương mại và phê bình, nhưng không phải ai cũng ấn tượng.

Vào năm 2014, Oscar Colvin Jr và Torrance J. Colvin đã kiện Quentin Tarantino, cho rằng kịch bản của Django Unchained đã ăn cắp tài liệu từ kịch bản của chính họ, Freedom. Vụ việc kéo dài hai năm, với việc Colvins đòi bồi thường 100 triệu đôla. Tuy nhiên, không thể chứng minh được hành vi đạo văn và vụ việc đã bị bác bỏ. Mặc dù cuộc chiến pháp lý có thể đã kết thúc nhưng vẫn để lại dư vị khó chịu cho tất cả những người liên quan.

The Matrix (1999)

Anh em nhà Wachowski, biên kịch và đạo diễn bộ phim, đã bị cáo buộc vi phạm bản quyền hai lần. Cáo buộc đầu tiên đến từ Sophia Stewart, người cho rằng Wachowski đã đánh cắp ý tưởng từ tác phẩm “Con mắt thứ ba của cô”. Stewart đã phản hồi một quảng cáo do Wachowskis đặt và gửi một bản thảo, nhưng vụ việc cuối cùng đã bị bác bỏ do thiếu bằng chứng.

Cáo buộc thứ hai đến từ Thomas Althouse, người cho rằng The Matrix đã sao chép từ kịch bản The Immortals của ông. Tuy nhiên, tòa án cũng bác bỏ trường hợp này, tuyên bố rằng không có điểm tương đồng giữa hai tác phẩm. Bất chấp những cáo buộc này, đây vẫn là một bộ phim được yêu thích và là tác phẩm kinh điển của thể loại khoa học viễn tưởng.

E.T. The Extra-Terrestrial (1982)

Bộ phim kể về cậu bé tên Elliott kết bạn với một người ngoài hành tinh bị mắc kẹt trên Trái đất và cố gắng giúp anh ta trở về nhà. Đây là một tác phẩm kinh điển được yêu thích nhờ câu chuyện cảm động, các nhân vật đáng nhớ và nhạc phim mang tính biểu tượng. 

Đạo diễn Ấn Độ Satyajit Ray tuyên bố rằng Spielberg đã đánh cắp ý tưởng từ kịch bản chưa sản xuất của ông. Nhà viết kịch Lisa Litchfield đã đệ đơn kiện Spielberg và biên kịch Melissa Mathison rằng họ đã ăn cắp ý tưởng vở kịch Lokey của cô từ Maldemar. Tuy nhiên, tòa án đã ra phán quyết có lợi cho Spielberg và Mathison, cho rằng không có điểm tương đồng đáng kể nào giữa hai tác phẩm.

The Cabin in the Woods (2011)

The Cabin in the Woods là một bộ phim hài kinh dị xoay quanh trò chơi kinh dị "cabin trong rừng". Khi một nhóm bạn đi nghỉ cuối tuần tới một căn nhà gỗ hẻo lánh, họ sớm nhận ra rằng mình là một phần của một âm mưu thâm độc lớn.

Vào năm 2015, Peter Gallagher đã kiện Lionsgate, Joss Whedon và đạo diễn Drew Gooddard, cho rằng họ đã ăn cắp ý tưởng từ cuốn tiểu thuyết năm 2006 của ông, The Little White Trip: A Night in the Pines. Gallagher yêu cầu bồi thường thiệt hại 10 triệu đôla, nhưng vụ việc vẫn không có hướng giải quyết. Mặc dù có thể có những điểm tương đồng giữa hai bên, vẫn còn phải xem liệu các yêu cầu của Gallagher có đứng vững trước tòa hay không.

Hồng Hạnh